سئوالات متداول درباره گیتار

گیتار یکی از سازهای زهی است که با مضراب یا انگشت نواخته می‌شود و شش سیم دارد. گیتار نتیجه تحول (عود)لوت در اروپا است. گفته می‌شود زریاب نامی عود را به اندلس آورد و از آن پس این ساز در اسپانیا و دیگر مناطق اروپا رایج شد.
گیتارها به دو دسته بزرگ گیتار آکوستیک و گیتار الکتریک (برقی) تقسیم می‌شوند. برای سبک های مختلف قطر دسته ساز تفاوت های جزئی با هم دارند.

نوازندگان ایرانی معروف گیتار: لیلی افشار، مهرداد پاکباز، فرزاد دانشمند، سیمون آیوازیان، بهرام آقاخان

1- آیا برای آموختن گیتار متد نوشته شده خاصی وجود دارد؟
2- تفاوت گیتار کلاسیک و فلامنکو چیست؟
3- نواختن این ساز سخت است یا راحت؟
4- آیا نواختن این ساز برای من دیر نیست؟
5- از چه موقع بایستی ساز را تهیه کنم؟
6- در حال حاضر قیمت یک گیتار چقدر است و من به چه نوع سازی نیاز دارم؟
7- ویژگی های یک ساز خوب چیست؟
8- کلاس ها هقته ای چند جلسه است و به ازای هر جلسه آموزش، چه مقدار بایستی تمرین کنم؟
9- آیا آموزش گیتار برای کودکان نیز امکان پذیر است؟
10- قبل یا همزمان با فراگیری گیتار چه درس های دیگری به من کمک می کند تا نواختن این ساز را بهتر بیاموزم؟
11- چه مدت زمانی طول می کشد تا من بتوانم این ساز را در حد قابل قبولی بنوازم؟
12- آیا گواهینامه در پایان ترم می دهید؟


1- آیا برای آموختن گیتار متد نوشته شده خاصی وجود دارد؟
بله متدهای گوناگونی وجود دارند. برای گیتار فلامنکو : متد خوان مارتین، پاکو پنیا، پاکو سرنا، توماتیتو گیتار کلاسیک: متد آقای فرزاد دانشمند، قطعات ساده کلاسیک، باخ، قطعات تارگا، آلبنیز، یپز و ویلا لوبوس

2- تفاوت گیتار کلاسیک و فلامنکو چیست؟
گیتار فلامنکو گیتار کلاسیک کاملا به هم شبیه هستند. فقط فاصله سیم با دسته در گیتار فلامنکو معمولا کمتر از گیتار کلاسیک است. به دلیل استفاده زیاد آکوردها در این سبک، لازمه نگه داشتن چند سیم هم زمان، فاصله کم سیم با دسته است. عموما بدنه گیتار فلامنکو نازکتر است و برای ساخت کناره و پشت آن بیشتر از چوب سرو اسپانیایی استفاده می شود که مجموع این عوامل صدایی تندتر و واضح تر ایجاد می کند. روی بدنه گیتار فلامنکو برای جلوگیری از ضرب ناخن دست راست ورقه ای ضربه گیر می چسبانند.

3- نواختن این ساز سخت است یا راحت؟
هیچ سازی آسان یا سخت نیست و برای نواختن هر کدام بایستی روزانه تمرین کنید. خوب نواختن هر سازی به دو عامل زمان و تمرین نیاز دارد. سازهایی مانند پیانو یا سنتور از آنجا که از قبل کوک شده اند، در ابتدا صدایی بسیار دلنشین تر دارند. اما سازی مانند ویلن که هنرجو خود بایستی صدای مورد نظر را ایجاد کند کمی سخت تر بنظر می رسد.

4- آیا نواختن این ساز برای من دیر نیست؟
آموختن موسیقی در هیچ سنی دیر نیست. بقول معروف ماهی را هر وقت از آب بگیرید تازه است!

5- از چه موقع بایستی ساز را تهیه کنم؟
قبل از تهیه ساز حتما با مربی خود مشورت کنید. حدودا از جلسه دوم یا سوم بهتر است که ساز را داشته باشید.

6- در حال حاضر قیمت یک گیتار چقدر است و من به چه نوع سازی نیاز دارم؟
تهیه ساز بسته به بودجه شما دارد. حداقل با 400000 تومان می توانید گیتار بخرید. اگر تازه شروع به آموختن گیتار کرده اید بهتر است سازی در حد متوسط بگیرید. با حدود 220 هزار تومان یک گیتار متوسط خوب می توانید بخرید. برای خرید حتما با مربی خود مشورت کنید و نظر او را جویا شوید.

7- ویژگی های یک ساز خوب چیست؟
طبیعتا جنس گیتار به مرغوبیت چوب بدنه آن بستگی دارد. چوب دسته گیتار چنانچه از چوب های سخت مثل چوب آبنوس باشد، کیفیت مرغوب ساز را نشان می دهد. دسته ی گیتار تاب نداشته باشد. فاصله سیم با دسته زیاد نباشد. از سیم آزاد تا بدنه گیتار تک تک باره ها با انگست اشاره گرفته شده و با دست راست به صدا درآیند. هیچیک صدای گز نداشته باشد. در صورت داشتن تیونر، با کوک سیم آزاد پرده های مختلف صدای کاملا کوک داشته باشند.

8- کلاس ها هقته ای چند جلسه است و به ازای هر جلسه آموزش، چه مقدار بایستی تمرین کنم؟
کلاس های آموزشگاه پارت بطور معمول هفته ای 1 جلسه است. بصورت خصوصی و هر جلسه نیم ساعت است. در این 30 دقیقه مدرس درس های قبلی داده شده و نحوه نواختن شما را کنترل می کند و در صورت صحیح بودن و تمرین مناسب شما، درس جدیدی به شما می دهد. در طی هفته می بایست روزی نیم ساعت تا 1 ساعت در منزل تمرین کنید.

9- آیا آموزش گیتار برای کودکان نیز امکان پذیر است؟
بلی از آنجا که گیتار سایز کوچک برای کودکان هم هست از سنین کم هم می توانند به فراگیری گیتار بپرداند. توجه داشته باشید در این سنین اگرچه فراگیری کودکان بسیار بالا است اما بدلیل عدم تمرکز و زود خسته شدن کودکان از آنان توقع پیشرفت سریع نبایستی داشت.

10- قبل یا همزمان با فراگیری گیتار چه درس های دیگری به من کمک می کند تا نواختن این ساز را بهتر بیاموزم؟
آموختن مبانی موسیقی (تئوری و سلفژ) به یادگیری شما کمک می کند. همینطور گوش دادن به موسیقی و خواندن کتاب های مربوط به موسیقی نیز موثر است.

11- چه مدت زمانی طول می کشد تا من بتوانم این ساز را در حد قابل قبولی بنوازم؟
دوره مقدماتی برای گیتار پاپ حدودا شش ماه طول می کشد. البته این زمان بسته به زمان تمرین هر هنرجو متفاوت است.

12- آیا در پایان ترم امکان دریافت گواهینامه وجود دارد؟
بله با نظر مدرس مربوطه در پایان از طرف آموزشگاه به شما گواهی داده می شود.

ر موسیقی ایرانی، دف‌نوازی را می‌توان در سه گروه دسته‌بندی كرد.

الف) در موسیقی عرفانی ایران

دف به عنوان یك ساز باستانی و مقدس، بخش جدایی‌ناپذیر مراسم ذكر و سماع است، مخصوصاً در طریقت قادریه در كردستان و سلسله‌ی نعمت‌اللهیه شاخه نورعلی‌شاهی در كرمان. در برخی مناطق ایران كه سلسله‌های دیگری مانند اهل‌حق، نقشبندیه، خاكسار و ... وجود دارند در دف در مراسم ذكر و سماع خودشان استفاده می‌كنند.

ب) در موسیقی دستگاهی ایران

دف در قرون متمادی، همواره در كنج تكایا و خانقاه‌ها و در مراسم مذهبی و عبادی صوفیان و درویشان مورد استفاده واقع می‌شده است. اما از چند دهه‌ی پیش آقای بیژن كامكار كه سال‌ها شیوه‌ی اصیل دف‌‌نوازی را  در كردستان تجربه كرده بود، در گروه شیدا ضمن رعایت شیوه‌های كهن این ساز، توانست خود را با محتوای متفاوتی كه در ساز‌بندی گروه شیدا وجود داشت هماهنگ كند و از این‌رو نقش به‌سزایی در خارج كردن دف از كنج خانقاه و شناسانیدن آن به اقشار مختلف مردم را ایفا نماید. پس از گروه شیدا، گروه‌ها و افراد بسیار دیگری هم از ساز دف در رپرتوار موسیقی خود استفاده كردند. به هر ترتیب، امروز دف توانسته است خویش را در كنار سازهای ایرانی تعریف كند و حضوری دائمی داشته باشد. حتی این روزها شاهد حضور این ساز، در كنار سازهای موسیقی كلاسیك غرب نیز هستیم.

ج) در گروه‌نوازی سازهای ضربی و گروه‌‌نوازی دف

در طول دو دهه‌ی گذشته، با تشكیل گروه‌های سازهای ضربی كه عمدتاً از تنبك، دهل، طاس و دایره تشكیل شده‌اند، دف همواره در این گروه‌نوازی‌ها جای ثابتی داشته است؛ گاهی در نقش ساز اصلی و گاهی در نقش سازی نمایشی و تزئینی.

و گاه شاهد نقش اصلی این ساز، به تنهایی، در گروه‌های نوازنده‌ی دف هستیم، كه تنوع و حركت ریتمیك بسیار درخشانی از این ساز را به نمایش می‌گذارند، نمایشی شگفت‌انگیز از حال خاص این ساز. در این نوع، بالغ بر چهل نوازنده‌ی دف به زیرگروه‌های كوچك‌تر تقسیم شده و هر گروه نوازنده‌ی بخش خاصی از كل ریتم موسیقایی هستند كه با هم‌نوازی با یكدیگر، رپرتوار كل را می‌سازند.

 http://www.ensani.ir/storage/Files/20101201165914-%d9%85%d8%b9%d8%b1%d9%81%d9%8a%20%d8%a7%d8%ab%d8%b1-%d8%b4%d8%b4%20%d8%af%d8%b1%d8%b3%20%d9%88%d9%8a%d9%88%d9%84%d9%88%d9%86.pdf

در محله قدیم ((سنجران)) تبریز، کوچه ای به نام (( قره چی لر)) و ((تار زن لر)) بود که تا کنون نیز به همین نام میان اغلب مردم مشهور می باشد. محله ی تار زن ها یکی از محله هایی ست که در قدیم غالب نوازندگان نامی تار درآن سکنا می گزیدند و در تبریز به معنی کولی نیز به شمار می رفتند. تاریخچه ظهور و وجود کولی ها که در بسیاری از کشورهای جهان  از روسیه، اسپانیا،شیلی و کانادا و .....  گسترش یافته اند به دوردست های تاریک و روشن تاریخی برمیگردد که نشان و نشانه ی هستی شناسانه ای ازآن به میانه نخواهد بود.

در کوچه ی تارزن های شهر تبریز خاندانی پرنبوغ منتسب به ایل ((بیگجه خان)) بود که به رغم ریاست و خانی در نوازندگی تار دستی چیره و توانا داشتند. اهالی این خاندان همگی نوازندگان ساز تار بودند اما درین کوچه نوازندگان سازهایی همچون بالابان(دودوک یا نوعی نی محلی)، نای، زورناچی، قاوال کوب ( همان داریه  امروزی) از زن و مرد همگی چیره دست و استاد در فن خویش می بودند. بزرگ ترین تارزن این خاندان اوستا حسین قلی خان بیگجه خانی بود. وی در مراسم های اعیان و اشراف و کسانی که تمول مالی برای دعوت دسته ی نوازندگان به محافل خویش را می یافتند به همراه پسر خردسالش غلام حسین خان حضور می یافت و درین مراسم شاد باش و شادی غالبا اجرای تصانیف را به فرزندش غلامحسین می سپرد. ازانجایی که عمر پدر به درازا نپایید و غلامحسین در 11 سالگی یتیم گشت، ادامه تعلیم نوازنگی را نزد عمویش و پس از فوت او نزد رضاقلی خان زابلی آذر فرا گرفت. درین سال های جوانی او یکه تاز عرصه ی نوازندگی بود و آشوب نوای تارش با شیوه ای منحصر به فرد غوغا می نمود.در میانه این سال ها بود که ابولحسن خان اقبال السلطان که در تهران خواننده ای توانا و هم نشین نوازندگانی چون آقا حسینقلی و عبدالحسین خان شهنازی و میرزا عبدالله و علی اکبرخان شهنازی و درویش خان بود قصد اقامت در تبریز نمود و پس از مدتی درین شهر همنشینی و همدمی بزرگان و هنرمندانی را برگزید اما یارای همنوازی با وی بزرگانی بودند که توان همراهی وز پس تحریر های پرقدرت و ظرافت های بیشمار آواز وی را در ساز باز می آفریدند ازین رو سراغ حسین قلی خان و برادرش را می گیرد و خبر درگذشت آن دو عزیز را به او می دهند. به سراغ رضا قلی خان می رود اما گرد روزگار سحر سرانگشتان استاد را در غبار فراموشی خاک کرده است و یکه تاز زابلستان دیار پهلوانی نغمه و نوا، آخرین سه گاه اش را در محضر دوست می نوازد اما اورا نویدی به جوانی توانا و خوش پنجه  و یادگار آقا حسینقلی خان بیگجه خانی می دهد.اقبال السلطان امر به آمدن او می کند.غلامحسین به همراه حاجی محمود فرنام( قاوال نواز و داریه نواز همیشه همراه غلامحسین خان بیگجه خانی) به محضر خداوندگار آن روزگار آواز می رود. غلامحسین با ذکر خاطره ای از ورود به محضر اقبال السلطان می گوید که به امر استاد نوای رهابی بر تار آغاز نموده و در میانه محسور صدای جادویی استاد گردیده که بر سر شوق همراه با ساز او خوش می خواند.

شب است و چهچه اقبال سر به عرش فراز              افق شکافد و مرغان قاف در پرواز

به نیزه بازی برق و شهاب می ماند                          شعاع خنجر تحریر در نشیب و فراز

حماسه ای است که انگیخته است در تبریز              قیامتی که غزل های خواجه در شیراز

تا انتهای مجلس مست از می  هنری آسمانی می نوازد و استاد به همراهی و گه به هدایت وی را می نوازد و با مهر فرا می خواند. غلامحسین می گوید که شامگاهان سرخوش و دست افشان و نغمه خوان به خانه آمدم و تا صبح بی پلک برهم زدنی ساز زدم. از آن روز بود که اقبال هنر بی مثال غلامحسین را همچون گوهری یگانه صیقل داد و پرداخت نمود و بیگجه خانی جوان نیز تا انتهای عمر گهر بار استاد در کنار وی و در رکاب وی ماند. اقبال نیز به جر تار او با کسی همراه نگشت و در سفری به فرنام گفته بود (( نه، ساز کسی جز غلامحسین به من نمی چسبد)). تو ساز منی، من ساختمت، چونت نزنم؟

از آثار باکلام غلامحسین بیگجه خانی تنها صفحاتی باقیست که آواز اقبال آذر  با آواز رسای خویش تار استاد را همراهی کرده است و باقی ضبط نه چندان مطلوبیست که در مجالس و میهمانی ها اقبال را همراهی نموده است.

در جشن هنر شیراز به همراهی محمود فرنام حضور یافت و قیامتی برپا نمود.پس از آن به میهمانی دربار رفتند که چندان به  طبع وی خوش نیامد و دوباره راه شیراز در پیش گرفت. پس از اقبال آذر یار، استاد و همنشین دیرینه غلامحسین گه گاه در مهمانی ها دیده می شد و سر به نوازندگی مطربانه گرم می نمود.(شیوه ای که اغلب در آن روزگار نوازندگان عامی تر و گاها در سطوح پایین تر برای رفع موانع زندگی بدان می پرداختند). وقوع انقلاب نیز به کسادی بازار هنر دامن زد. نواختن و خواندن گناهی نا بخشودنی و مستوجب عذابی آتشین به شمار می رفت و در تهران پایتخت نیز غالب هنرمندان بزرگ و اساتید چیره دست به پستوی انزوا و ترس و تهمت پناه جستند و یا با سازهای شکسته روزشمار عمر و تباهی خویش شدند.

غلامحسین جوان ازین سال ها با تلخی و سختی فراوان یاد می کند. مختصر درآمد وی را قطع نمودند، او نیز مدت ها دست به ساز نزد و گویی با دنیای خویش و ان چشمه ی جادویی هنر والایش نیز سر ناسازگاری نها.بعد ها به همت زنده یاد ،جوادآذر به تهران امد و در مجلسی با محمدرضا شجریان همایونی زد و ضبط گردید. این اثر اگرچه نفع و نوایی برای پیر مرد تار زن نداشت اما شهرت وی را بر سر زبان ها انداخت.پنجه گرم و سحر مضرابش نقل مجلس گشت. در تبریز روشنفکرانی که تار را به شیوه تفنگ و به تقلید از قفقاز و روس بر سینه می نواختند به دنبال  پدیده ی ازیاد رفته شهرشان افتادند و رادیو تبریز نیز به این نتیجه رسید که چندی نیز داشته هایش را آرشیو نماید و به گنجینه خویش افزاید. به جز چهارگاه غالب دستگاه هارا نواخت

ازانجایی که توانایی وی در اجرای قطعات ضربی، رنگ هاو قطعات محلی قدیمی بی بدیل و درخشان می بود، ساز وی بیش تر از هم نسل هایش از تحرک و غنای ریتمیک و ملودی پردازی برخوردار بود. شاید این پرداخت ملودی وار به پیشینه حضور در مجالس شادی از ابتدای دوران کودکی تا میانه های راه نوازندگی وی ارتباطی تنگاتنگ داشته باشد اما بی شک ذوق سرشار او سرچشمه ای نهانی و درونی داشته است.از ویژگی های بارز نوازندگی بیگجه خوانی اجرای قوی قطعات، سرعت بالای دست چپ و راز در اجرای مضراب های دراب، ریز های متصل،پرقدرت و درعین حال شفاف و صدادهی تمیز و درخشان ساز می باشد. اجرای قطعات ضربی با ریتمی پرتحرک و ضربی های خلاقانه در میان قطعات ردیف از ویژگی های بارز نوازندگی او می باشد. شیوه ی نوازندگی وی و برخوردای او از قطعات مرسوم محلی که خالق اغلب آنها نیز خود او می باشد به همراه لحن تبریزی سازش، اورا از سردمداران مکتب تبریز می سازد.اما با وجود شباهت های درونی، نوازندگی وی را نمی توان شیوه قفقازی اطلاق نمود.

در سحرگاه 24 فروردین 1366 در تنهایی و درد و درحالی که هیچ کدام از اعیان و اشرافی که گرما و شیرینی مجلسشان را با حضور غلامحسین می یافتند به کمک و یاری اش برنیامدند، به دیار باقی شتافت. می گویند که عجیب مرد. پیرمرد هنوز ساز می نواخت.دست راستش(مضراب گیر) به جانب سینه بر گشته و دست چپش گویی دسته تار برگرفته...چونان مجسمه ی تار زن پیری ناکام.....

*1) پس از بیگجه خانی فرنام نیز همراه و همساز کسی نگشت.اکرچه عمری طولانی و افزون از 100سال زندگی نمود اما شیرین ترین دوران زندگی و هنرش را در کشاکش نغمه و نوای تار غلامحسین و داریه خویش می دید. تا غلامحسین مضراب به تار می زد و آغاز می نمود  بی تاب و بی قرار رقص انگشتانش بر دایره پوستی قاوال می گشت و چنین می نمود که تار وی بی قاول فرنام و ساز فرنام بی تار بیگجه خانی معنایی نداشت.

او تار((جعفری)) داشت که اغلب با او می نواخت اما تار مشقی هم که به دست می گرفت محشری برپا می نمود.به قول شهریار(( آقا غلامحسین به تار آرشه می کشد و آبشار نت هارا سرازیر می سازد، چه با مضراب مجبوری نقطه بچینی، ولی با آرشه خط می کشی))

ذوق سرشار غلامحسین ازو سازنده و نغمه پردازی چیره دست آفریده بود. ضربی هارا هربار به گونه ای دیگر می نواخت و در بداهه نیز خوش پنجه و استاد بود.

آثار

• تکنوازی‌های اصفهان، افشاری، سه‌گاه، شور، چهارگاه، با آواز اقبال آذر
• کنسرت بیات ترک و سه‌گاه در جشن هنر شیراز
• بیداد در دستگاه همایون با آواز محمد رضا شجریان
• مجموعه رنگ‌های آذربایجانی
• اجرا و ضبط دستگاه‌های ماهور، سه‌گاه، همایون و آوازهای بیات اصفهان و بیات ترک
• کنسرت در کانون فرهنگی وهنری چاووش با محمدرضا لطفی در همایون و بیات ترک (سال ۱۳۶۳).

 *1) اصغر فردی- برشور cd تکنواز استاد بیگجه خانی-انتشارات ماهور

*2) دانش نامه آزاد ویکی پدیا

     *************************************************

 در زیر بخش هایی از اجرا های هنرمندانه استاد غلامحسین بیگجه خانی را که غالبا با ساز تار و قاوال (داریه) بار دیرینه اش محمود فرنام ضبط گردیده است را برای دانلود و آشنایی با سبک و سیاق شیوا و پر قدرت این هنرمند گرامی به عنوان نمونه آورده ایم.

غلامحسین بیگجه خانی - محمود فرنام (بخش هایی از اجرای جشن هنر شیراز) 

غلامحسین بیگجه خانی - محمود فرنام‌ (بخش هایی از اجرای جشن هنر شیراز)

قطعه ای از استاد غلامحسین بیگجه خانی

چهار مضراب بیات راجه اثر استاد بیگجه خانی ( آلبوم بیداد به همراه شجریان)

پیش درآمد سه گاه با همراهی داریه حاج محمود فرنام

با فرارسیدن فصل گرما و نزدیک شدن به زمان تعطیلی مدارس و دانشگاه ها بازار آموزشگاه ها و مراکز فرهنگی هنری نیز گرم تر خواهد شد. هر ساله دراین مقطع زمانی شاهد پیگیری های علاقه مندانی هستیم که به نوعی برای پرنمودن اوقات فراغت خویش سری به مراکز خصوصی و عمومی آموزشی زده و در تکاپوی آغاز آموزش و فراگیری هستند اما به درستی می توان آموزش موسیقی و یا در کل هر پدیده هنری دیگری را تنها به دیده پر نمودن فراغت آموخت؟ پاسخ به این سوال را نه به دیده بزرگنمایی و مقدس نمایانه نمودن این هنر که در نتیجه مواجه و تجربه با خیل بسیاری از علاقه مندانی که همگی به نوعی در ابتدای راه آموزش خویش با رویکردی جدی بدان پرداخته اند می توان به صراحت منفی دانست.

رویکرد فعالیت و نویسندگی دراین فضای مجازی تنها ارتقای سطح دانش علاقه مندانی ست که به نوعی درآشفته بازار آموزش های هنری-موسیقیایی این مملکت دچار سردرگمی شده اند تا به نوعی تجربیات سال ها اموختن و اموزش خودرا برای پیشبرد بهتر شما عزیزان مصروف داریم. آنجا که بی احتیاط ِ جوانبی از نادرستی رویکرد مکتب و استادی سخن می گوییم یا خرده بر تبلیغات بیهوده رایج می کشیم تا عیاری باشد در ذهن پرسشگر تان که راه را بهتر بپیمایید. چه بسا بسیارند کسانی که نان مکتب و دکان و دستک خویش می خورند و به جای پرورش شاگرد و تربیت ذهن های خلاق مرید می پرورانند و دست بوس.... و یا کسانی که در زیر پرچم نامی خفته در اوار خاک سال های دور نان نادانی و نا دانسته هارا می خورند.آموزشگاه هایی که کم نیستند حتی در همین پایتخت که نه با رویکردی آموزشی که با نگاه صرفا بازاری و به استنداد چند نام در سردر و تیتر تبلیغاتش مدتی جیب شمارا خالی و در انتها یا با سرخوردگی یا با خواب بی خبری شمارا در ابتدای جریانات هنری رها خواهند کرد.

اما راه درست چیست؟ بارها از روش های استاندارد اموزشی  کتب و منابع معتبر مربوط به آموزش ساز تـــــــار و سه تــــــار صحبت نموده ایم.و در مطالب آتی هم بی گمان بازهم اشاره خواهیم نمود.در ابتدای شروع به فراگیری استادی دلسوز و آگاه را انتخاب نمایید برای این کار از دیگر دوستان و علاقه مندانی که بی شک پیش از شما کلاس و یا کلاس های مختلف را آزموده اند کمک بگیرید.

در ادامه با طرح چند سوال رایج که اغلب از اینجانب در رابطه با آموزش موسیقی پرسیده می شود این مطلب را خاتمه خواهیم داد. بی شک پرسش های زیر بارها توسط علاقه مندان مطرح و پرسیده گردیده است که خود روشن کننده بسیاری از نکات مهم اموزشی است.

1- برای آغاز آموزش موسیقی بهتر است بدنبال چه نوع مدرسی باشیم؟

برای انتخاب استادی دلسوز و با دانش نیازی به مرور نام های شناخته شده نیست و چه بسا به دلایلی که در آینده توضیح خواهیم داد نیز بهتر است از حیطه نام ها در آغاز آموزش خویش حتما خارج شوید. ( تا بعد ها با دانش و آگاهی بالاتر نسبت به سبک مورد علاقه و استاندارد چهره شناخته شده ای دوره عالی نوازندگی خود را در آن مسیر ادامه دهید )تجربه و مهارت تدریس مدرس مربوطه نیز ارتباط مستقیمی با سن و سال او نخواهد داشت. عده ای بدنبال ارتباط مستیقم سن و تجربه مدرس می باشند چه بسا بسیاری ازین عزیزان که از شرایط تدریس بی بهره اند آموختن موسیقی نیاز به انرژی و صبر و حوصله بسیار  خواهد داشت....

2-کلاس های عمومی یا خصوصی؟

روند آموزش موسیقی در ایران نا مناسب تر از ان است که معیار آموزش حتی دانشگاهی در آن را معتبر و مرجع دانست....رویکرد اموزشگاه های رایج در غالب موارد نا مناسب و جنبه آموزشی آن بسیار پایین می باشد در این شرایط بهره مندی از کلاس های نمیه خصوصی یا خصوصی مناسبی که با صرف وقت و دلسوزی بیشتر امکان تربیت بهتر شاگرد را فراهم می کنند توصیه می شود.

مگر شرایط آموزشگاهی که در ابتدا با شرط صرف حداقل یک ساعت زمان برای هر هنرجو و استفاده از متد استاندارد آموزشی ( نه صرفا سلیقه ای) با شما کار کند.

3- متد رسمی آموزش ساز تار برای هنرجویان مبتدی چه می باشد؟

فقط و فقط کتب رسمی هنرستان موسیقی ملی _ دو جلد اول و دوم تالیف موسی معروفی. کتب دیگر اساتید در این زمینه صرفا رویکرد کمک آموزشی داشته و همراه با آموزش این منابع فراگیری آن ها می تواند در جای خود مفید واقع گردد.

4- ساز مناسب برای شروع آموزش تار یا سه تار چه می باشد؟

درین باره در مبحث انتخاب ساز مناسب مفصل بحث و صحبت کردیم.رجوع شود به پست مربوط.

5- زمان لازم برای رسیدن به سطح مناسبی از نوازندگی چقدر می باشد؟

نه تنها موسیقی بلکه هیچ هنری زمان مشخص و ثابتی برای فراگیری نخواهد داشت. هر آموزشگاه و یا مدرسی که زمان و تضمین های مقطعی برای فراگیری هنری را داد در کاسب مابانه بودن هنرش تردید نداشته باشید.روش های فوق تنها شمارا در سطح فراگیری چند آهنگ سطحی و مرسوم نگه خواهند داشت.

به طور کل برای رسیدن به سطح مناسبی از نوازندگی بطوری که قادر به اجرای قطعات از روی نت و ارتقای سطح شنیداری و گوش موسیقیایی تان گردید چیزی حدود 1سال و نیم تا 2 سال زمان لازم است. طبیعی است که با صرف زمان مناسب و منظم برای کلاس ها و تمرینات مداوم در خانه می توانید زمان لازم برای فراگیری را به حداقل رسانید.

پیشنهاد آخر:

ارتقای سطح دانش - اگاهی و شناخت لازم نسبت به هر پدیده ای که برای بار نخست قصد مواجه با آن را خواهید داشت شما را در انتخاب بهتر راه های موجود کمک بسیار خواهد نمود.پیش از فراگیری آموزش موسیقی مطالب موجود در سایت ما را چه در زمینه خرید و انتخاب ساز مناسب و چه مطالب جانبی در زمینه موسیقی و ....... بطور کامل مطالعه نمایید.برای مشاوره بهتر و حتی انتخاب استاد مناسب می توانید با شماره های درج شده در سایت ما تماس حاصل نمایید تا شمارا راهنمایی نماییم.

همواره با تغییرات جوی و دگرگونی فصول شاهد ایجاد تغییرات فیزیکی در ساز و در نتیجه ایجاد صدادهی متفاوت و در پاره ای موارد اشکالات جبران ناپذیری هستیم. از این رو شرایط نگهداری سازهای متفاوت در فصول مختلف سال دارای اهمیت بسیاری می باشد. با آغاز فصل بهار در رویکردی آموزشی پس از بررسی تغییرات جوی و مناطق مختلف اقلیمی کشورمان به روش های نگهداری مطلوب ساز خصوصا ساز مورد بحث ما یعنی تار اشاره نمودیم. با آغاز فصل گرما و تابستان نیز برآن شدیم تا برای عزیزان علاقه مند به موسیقی نحوه صحیح نگهداری ساز تار را در این فصل و همچنین خطرات و آسیب های احتمالی موجود درین میان را شرح دهیم.

چندی این مقاله به تاخییر افتاد تا اینکه چندی پیش هنگام بررسی ساز یکی از شاگردان این مجموعه به نقص فنی برخوردیم که با بررسی بیشتر معلوم شد در نتیجه عدم رعایت شرایط مطلوب که هربار نیز در ابتدای کلاس های آموزشی مان برای هنرجویان ذکر می کنیم دچارش شده است.این شد که اختصاص مطلب این هفته مان را به نکات مورد نیاز برای حفظ سلامت و کیفیت بهتر ساز تار ضروری دانستیم مطلبی که در ابتدای امر شاید چندان مهم نیاید اما در طی سالیان بسیار آموزش ام به کرات شاهد خسارات بسیار زیاد سازهایی شدم که با بی توجهی صاحبانشان رفته رفته کارکرد خودرا تنها به شی ای تزینی تغییر داده اند.

شاید برای بسیاری از کسانی که در آغاز راه آموزش اند تابستان و آغاز افزایش دمای هوا نه تنها عاملی مضر برای ساز به حساب نمی آید بلکه با خشک تر شدن چوب و پوست به ایجاد صدایی بهتر و کهنه تر نیز کمک می نماید.بطور کلی به جز اقلیم های شمالی کشور در اکثر نقاط کشورمان در این فصل شاهد آب و هوایی گرم و خشک می باشیم. بارش های بسیار کم و افزایش طول روز و زاویه تابش خورشید در فصول گرم سال همه و همه منجر به کاهش رطوبت هوا و افزایش خشکی و حرارت می باشد. این امر به خودی خود عامل مساعدی نه تنها برای ساز تار بلکه برای اکثر سازهای ایرانی ست که در شرایط اقلیم شهری و خشک روزگاری نه چندان دور ساخته و بوجود آمده اند. اما نکته بسیار مهم استفاده از وسایل خنک کننده ایست که در راس ان ها کولرهای آبی اند که ذرات ریز آب را پس از برخورد با هوای ایجاد شده در اثر موتور کولر از طریق کانال های تعبیه شده به درون فضای مسکونی هدایت می کنند. این هوا به علت همان ماهیت آبی کولر ها دارای رطوبت بسیار زیاد و به همان نسبت بسیار مضر برای ساز ها و خصوصا ساز تار می باشد.

توصیه می شود به هیچ وجه سازتارن را در مجاورت مستقیم هوای کولر (دریچه ها) قرار ندهید.در صورت نیاز به استفاده از کولر در زمان استفاده از ان ساز خودرا در محفظه مخصوص و یا کاور و کیس نگهداری کنید. و در صورت ضرورت انجام تمرین در ساعات گرم روز و استفاده هم زمان از کولر از نشستن در مقابل جریان هوای خروجی از کانال کولر اجتناب نمایید و حتی المقدور در زیر این فضاها قرار گیرید.

اگرچه برخورد و نوازندگی مدوام در این مکان ها بسیار مضر می باشند اما در کوتاه مدت اشکالات محسوسی را برای سازتان به وجود نمی آورند. اما در صورت تداوم این شرایط جوی در مرحله اول با افت سریع پوست ساز مواجه می گردید. بافت پوست بدلیل ساختار سولی خود به تدریج با مرور زمان و خشک شدن درون هر سلول به صدادهی بهتر و مطلوب تری نزدیک می گردد که قرار گرفتن در معرض مداوم طوبت موجب پر شدن منافذ ریز و سلولی بافت پوست از آب می گردد که به سرعت پوست شل شده و در اصطلاح نوازندگان می افتد.درین حالت مضراب دارای صدایی گرفته و تودماغی و کم بعد شده....و در مرحله بعدی دسته که بدلیل ساختار ساز نقش بسیار مهمی در حفظ کیفیت صدایی ساز است دچار پیچ و تاب می گردد. تاب دسته ممکن است هم در جهت افقی به سمت داخل و هم به بیرون (چپ و راست)ایجاد شده باشد. این اشکال بیشتر در سازهایی که سازنده از چوب نارغوب و یا کاملا خشک نشده برای ساخت استفاده کرده باشد اتفاق می افتدو ..... رطوبت های محیطی در طولانی مدت نیر پس از ایجاد تغییرات اساسی در ساختار پوست و دسته و زنگ زدگی و افت کیفیت سیم ها در کاسه های بزرگ و کوچک تار نیز ایجاد خسارات متعددی می کند.

نی به عنوان تنها ساز رسمی بادی موسيقی ما، سازيست که قابليت توليد دو نوع صدای کاملا متفاوت از هم را دارد. در سازهای بادی موسيقی کلاسيک معمولا برای تغیير رنگ صدايی از وسيله اي به نام سوردين استفاده ميکنند که بنا به نظر آهنگساز از اين وسيله برای بيان بهتر حالت اجرای يک قطعه استفاده ميشود. سوردين وسيله ای است که در ساز قرار مي دهند و باعث مي شود صدای ساز به نحوی محسوس تغيير کند، به طوريکه اگر شنونده ای که با اين وسيله و کاربرد آن آشنا نباشد، تصور مي کند اين صدا از سازجديدی توليد مي شود.


در سازهای ايرانی اين وسيله تعريف نشده و اين سازها با رنگ طبيعی خود اجرا ميشوند که صرفا يک نوع صداست. مثلاً ساز تار دارای صدای مشخص و متمايز از سازهای ديگر است که نوازندگان اين ساز صرفا با همان صدای مشخص به نوازندگی ميپردازند و در ارکسترهای مختلف و در تکنوازيها شاهد صدای تعريف شده ی تار هستيم.

البته هر نوازنده ای بنا به خلاقيت خود به وسيله تغيير درتکنيک نوازندگی سعی ميکند صدای ساز خود را کمی متفاوت نشان دهد. برای مثال ميتوان به جابجا کردن زاويه و فرم مضراب توسط نوازنده ی تار اشاره کرد که در نهايت نيز تغيير بنيادی در صدای ساز به اين طريق صورت نمي پذيرد. مثال ديگر را میشود در نوازندگی تار با ناخن زد که آن هم فقط يک رنگ صدايی خاص است و با تغيير در دو صدای نی کاملا متفاوت است.

صداهای شاخص نی دو نوع است. صدای اول يا همان بم که معمولا مردم صدای نی را در اين فرم مي شناسند. صدای دوم یا همان بم نرم است. این صدا بر اساس طبقه بندی ای که سابقا" به دلیل عدم وجود نت "سی" وجود نداشته و معمولا در گذشته "بم نرم" را جزو سه صدای اصلی (براساس طبقه بندی صدایی قدیم) قرار نمیدادند ولی با تغییراتی که در ساختمان نی از سالها پیش توسط دکتر حسین عمومی در نی بوجود آمده و نت "سی" به نی افزوده شده، باید صدای اوج و غیث را در امتداد بم نرم قرار دهیم. صدای بم صدايی است با حجم صوتی بالا نسبت به اصوات ديگر نی اعم از اينکه به صورت لبی نواخته شود يا دندانی.


امروزه هنرجوي نی، ميبايست ابتدا با اين صدا، نوازندگی را شروع کنند. چون هنگامی که هنرجو سعی در توليد صدا از نی مي کند، صدايی دورگه از ساز خارج ميشود که هم شامل صدای اول(بم) و هم شامل فواصل بالای صدای دوم (همان صدای اوج و غیث سابق) است. توضیح آنکه بر اساس طبقه بندی جدید، صدای "بم نرم" از چهار رجیستر صدایی تشکیل شده است: رجیستر اول، از نت "سی" (روی خط دوم حامل با کلید فا) شروع و تا "لا" (روی خط پنجم حامل با کلید فا) ادامه دارد. رجیستر دوم، یا همان صدای اوج سابق، از نت "سی" بالای خط حامل با کلید فا شروع و تا نت "لا" (بین خط دوم و سوم حامل با کلید سل) ادامه دارد.

رجیستر سوم، یا همان صدای غیث سابق، از نت "سل" (روی خط دوم حامل با کلید سل) شروع و تا نت "می" (بین خط چهارم و پنجم حامل با کلید سل) ادامه دارد. رجیستر چهارم، یا همان صدای پس غیث سابق، از نت "دو" (روی خط سوم حامل با کلید سل) و تا نت "فا " (روی آخرین خط حامل با کلید سل) ادامه دارد.

وسعت نی کلید دار در صدای "بم نرم"

لازم به ذکر است که نی توانایی اجرای نت "سل" بالای خط حامل با کلید سل را هم دارد ولی بخاطر مشقاتی که اجرا کردن این نت دارد و نیز صدای نه چندان شفاف ، اکثر نوازندگان نی از اجرای این نت صرف نظر میکنند. برای اجرای این نت میبایست، خود ساز این قابلیت را داشته باشد که میزان هوا، زاویه دمیدن و فرم دهان و زبانی که مخصوص این نت است میباشد را تبدیل به صدا کند. (توضیحات بیشتر در رابطه با طریقه تولید صدای شفاف در رجیسترهای بالای صدای بم نرم در مقالات آتی داده خواهد شد.)

بشنوید نت "سل" بالای خط پنجم حامل (با کلید سل) را در تمپوهای مختلف

اگر در اين حالت مربی او سعی کند صدای ساز هنرجو را به نحوی بسازد که صدای دوم توليد شود چند اشکال پيش ميايد.

اول اينکه هنرجو در ابتدا نميتواند بين رجیستر صدایی دوم و سوم بم نرم، تفاوتی را حس کند، مگر گوش موسيقايی او قوی باشد که اغلب اينگونه نيست و اين باعث ميشود بسا مدتی فرد سعی کرده، صدای دوم را از نی درآورد ولی درعمل صدای سوم يا حتی چهارم را توليد مي کرده و خود متوجه اين موضوع نبوده. زيرا در اوايل نوازندگی، فرد نفس خود را نمي تواند به خوبی کنترل کند و معمولا هوا را با فشار زياد و نوسان بالا وارد نی ميکند.

ولی درصدای بم به علت حجم زیاد این صدا، تبدیل رجیستر اول به رجیسترهای بعدی بم به نسبت بم نرم مشلکتر است و نیاز به فشار بیشتری برای دمیدن دارد،در این حالت نوازنده مبتدی بهتر میتواند روی صدای اول برای کنترل یکنواخت کردن دمیدن مانور دهد.

صدای بم نیز به مانند صدای بم نرم، از چهار رجیستر صدایی تشکیل شده و صرفا" رجیستر اول آن که همان صدای شاخص نی است قابل استفاده میشود و رجیستر های دیگر آن به دلیل نویز زیاد کار برد آنچنانی ندارد.

نمونه ای از اجرای وسعت نی با صدای بم توجه کنید

البته نت های ابتدایی رجیستر دوم به دلیل اینکه شباهت زیادی با صدای اصلی بم دارند، میتوان از آنها برای امتداد رجیستر اول بم تا یک اکتاو و نیم، یعنی از نت " سی" (روی خط دوم حامل با کلید فا) تا نت "فا" (بین خط اول و دوم روی کلید سل) استفاده کرد.


دوم فردی که ابتدای نوازندگی خود را با صدای بم شروع کرده به راحتی ميتواند در ادامه صدای دوم را بسازد، زیرا پس از مدتی هنرجو کنترل دميدن در نی را بدست آورده و به ترتيب و توالی نتهای محدوده ی صوتی بم آشنا شده و صدای دوم را نيز که از نظر ترتيب نتها همانند صدای بم است، با اندکی تمرين و بدون اينکه با فواصل ديگر ترکيب شود، ميتواند اجرا کند.

صدای بم را در حالت نوازندگی دندانی نی باید صدای اصلی محسوب کرد، يعنی صدای پايه ای نی همان بم است و صداهای ديگر از مشتقات بم به حساب ميايند. برای روشن شدن مطلب و اينکه بر چه اساس صدای اصلی نی، بم است ميتوان صدای انسان را مثال زد.

صدای طبيعی و اصلی انسان همان صداييست که با آن صحبت ميکنيم و حتی در محدوده طبيعی خود آواز مي خوانيم. حال اگر سعی کنيم از حد صوتی خود فراتر رويم مجبور ميشويم با اندکی تغيير در فرم و استيل صدايی، وارد صدای ديگری شويم که اصطاحاً صدای فالست(folse ) نامگذاری شده است. در نی نيز همين تغييرات را ميتوان ديد. اگر صدای بم را همانند صدای طبيعی انسان در نظر بگيريم، رجیسترهای دوم و سوم نی همان صداهای غير طبيعی يا فالست مي باشد


انتخاب ساز بدون نواختن


[FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif]نی سازی است که ذاتاً نا کوک است و نمی توان گفت که نی ای وجود دارد که تماماً کوک است و ژوست می خواند.اين شما هستيد که بايد صدای صحيح را از نی اخذ کنيد.اگر گوش شما آنقدر قوی نشده که بتوانيد صدای نت صحيح را بشناسيد به شما پيشنهاد می شود که در هنگام خريد ساز از کسی که دارای گوشی قوی وسابقه طولانی تری نسبت به شما هست کمک بگيريد.[/FONT]
[FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif]حال اگر می خواهيد بدانيد که نی ای که قصد خريد آن را داريد جنس خوبی دارد يا نه؟و يا اينکه آیا صدای بم قوی و خوبی دارد؟می توانيد نی را در حالی که تمام سوراخهای آن را با انگشتان پوشانده ايد در جايی پرنور(مخصوصاً در نزديکی نور خورشيد)برده و از سوراخ بالای نی درون آن را نگاه کنيد.درون نی،نوری قرمز رنگ ديده می شود که بر اثر عبور نور از خارج به داخل نی است؛هر چه شدت اين نور بيشتر باشد نی دارای جنس بهتر و صدای بم تری است که معمولا در نی های اطراف کاشان،سمنان ومنطق کويری به علت نازک بودن،صدای بم قوی تری نسبت به ساير مناطق دارند.[/FONT]
[FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif]از نی سازان خوب می توان بيات،نوروزی،سياوش پور،رمضانی و... نام برد،که علاوه بر جنس و کوک خوب قيمت مناسبی هم دارند.[/FONT]



روغنکاری نی

يكي از مهمترين كارها براي صاف شدن صداي ني و همچنين جلوگيري ازباقي ماندن رطوبت دهان درون ني روغنكاري ني مي باشد كه با توجه به عمر ني فرق مي كند .
شيوه اي كه من براي روغنكاري ني بكار مي برم به شرح ذيل مي باشد .
روغنكاري ني هايي كه تازه مورد استفاده قرار مي گيرد :
از آنجا كه ني هايي كه نو هستند و تازه سوراخ شده اند ( يا بقول ما تازه داغ شدن) بوي سوختگي و دود مي دهند حتي موقع نوازندگي اين بو و خاك اره آن وارد حلق مي شود و روي نوازندگي اثر نامطلوب مي گذارد لذا ما بايد طوري ني را روغنكاري كنيم كه بطور كامل ني تميز شود . و در اين موقع بايد حداقل هر 10 روز يكبار روغنكار شود تا مدت دو يا سه ماه .
اما ني هايي كه بيشتر از 6 ماه از عمرشان مي گذرد فقط هر يك ماه يكبار روغنكاري شوند كافي است.
دوستان بياد داشته باشيد كه روغنكاري زياد باعث خفه شدن ني مي شود. ( اين را بر اساس تجربه خودم ميگم كه 5 سال پيش اولين ني كه گرفتم خيلي روغنكاري كردم و خفه شد .)
براي روغنكاري شيوه هاي متفاوتي بكار مي برند بعضي ني را توي لوله پر از روغن ميگذارند كه زياد مطلوب نيست يا سوراغهاي ني رو مي بندد و ني را پر از روغن مي كنند كه باز هم مطلوب نيست بهترين شيوه اي كه من با تجره خودم به آن رسيده ام اين است كه :
بايد يك نخ حدودا يك متري را يك سر آن يك ميخ و سر ديگر آن تكه اي اسفنج ببنديم ( اندازه اسفنج زياد بزرگ نباشد طوري باشد كه با كمي كشيدن جمع شود و از درون ني عبور كند .)
ابتدا سري ني را برميداريم ، ميخ را از بالاي ني وارد مي كنيم و نخ را بالا نگه مي داريم و ني را تكان مي دهيم تا نخ از ني عبور كرده و از پايين ني بيرون بيايد. حالا ني را مي گذاريم و اسفنج را آغشته به روغن مي كنم و از زير ميخ را مي كشيم تا اسفنج طول ني را طي كند واز پايين ني بيرون بيايد كه هم ني را روغنكاري كند و هم آنرا تميز كند ، حالا يكبار ديگر از قسمت پايين ني يا دم ني اين كار را انجام مي دهيم .
حالا بايد ني را كنار يك ديوار تكيه داد و زير آن هم يك ظرف گذاشت كه روغن آن خالي شود براي اين كار بايد چند ساعت بعد حالت ني را تغيير داد يعني سر و ته آن را جابجا كرد تا ني كاملا خالي شود بعد ني را از بيرون با يك پارچه تميز پاك مي كنيم .
نكته مهم : روغني كه انتخاب مي كنيم بايد روغن مايع باشد كه در بازار موجود است ضمنا روغن بايد هيچ بويي نداشته باشد و از روغن زيتون هم در صورتی که تصفیه شده و بی بو باشد استفاده شود چون باعث می شود که روغن درون نی ماسیدگی پیدا نکند.





نی چینی


نی { از نوع چینی} ساز بادی است که در چین بطور گسترده متداول است و از بامبوی طبیعی تهیه میشود و لذا به چینی "جو دی " موسوم است .
نی ساز بادی از ساقه نی یا چوب باریک و توخالی باپنج سوراخ در یک سمت (جلو)و یک سوراخ بادی در سمت دیگر (عقب ) بدنه آن برای قرار دادن انگشتان و تنظیم صدا و شکاف باریکی در یک سر آن که در دهان معمولا میان دندان ها قرار می گیرد و سوراخی در انتهای دیگر .
نی این ساز ساده و کوتاه هفت هزار سال قدمت دارد . حدود 4500سال قبیل ماده اي برای ساخت "نی "بجای استخوان به بامبو بدل گردید . درپایان قرن یکم قبیل از میلاد در زمان امپراتور "هان او " نی در ارکستر با سازهای بادی جایگاه قابل ملاحظه ای در اشغال داشت .

از قرن هفتم "نی " مورد اصلاح قرار گرفت و با افزایش سوراخهای آن قابلیت هنری بمراتب فزونی گرفته و فنون هنری نوازندگی ان نیز به سطح بالا رسید و در قرن 10 "نی " ساز اصلی همراه قرائت اشعارشد ضمنا در ارکستر و اپراهای مردمی "نی " نیز ازسازهاي حتمی و ضروري است با نی میتوان ملودی بسیار بلندنواخت و یک محیط پهناور و بیكران را ترسيم كرد .

موسیقی شادمان و یا تصنیف ملایم و زیبا با آن نواخته مي شود . بعلاوه با نی همچنین می توان انواع صداهامثلا صداي مرغان و پرندگان را تقلید كرد . درحال حاضر "نی " در چین تنوع زیادی دارد مانند "نی چیو " ،"نی "برای نشانه معیار آهنگ ، "نی یو پین " ،نی با هفت سوراخ و نی با 11سوراخ . بعلاوه دو فرقه جنوبی و شمالی به سبک نوازندگی کاملا متفاوت "نی " در چین هم موجود است .

نوازند گان "نی " از فرقه جنوبی سبک لطیف و مهذب دارند و بطور عمده از"نیچیو" که بدنه آن نسبتا بلند و کلفت و کیفیت صوت آن کلفت و ملایم ، صاف و شیرین ،طنین دار است ، استفاده می کنند .

این فرقه بطور عمده در نواحی جنوب رود یانتسه فعالیت می کند. نی نوازان فرقه شما لی بطور عمده از" نی بان" استفاده میکنند .

اینگونه نی با بدنه نسبتا کوتاه و باریک میتواند صوت بلند و روشن و صاف یجاد کند که عمدتا در نواحی شمالی چین متداول است .

دا با بهره گیری از فرهنگ (   (The American Heritage Dictionaryعلم را تعریف می کنیم و سپس به تعریف علم در موسیقی می پردازیم. علم عبارت است از: " مشاهده تعیین هویت تشریح توصیف بررسی تجربه آزمایش تدوین مطالعه و بررسی هوشمندانه ی هر پدیده ی طبیعی و یا هر فعالیتی که به نظرمی آید نیاز به مطالعه و جمع بندی و ایجاد متد دارد و یا شناخت آن چیزی که از طریق تجربه به دست آمده است."

با توجه به تعاریف فوق هنگامی که موسیقی و قوانین و قواعد آن مورد بررسی قرار می گیرد و جمع بندی می شود و به صورت یک روش در می آید علم آن موسیقی (شناخت از آن موسیقی) بیان می شود. شناخت چنین پدیده ای بر پایه ی تعاریف بالا احتیاج به روش تحقیق دارد.امروزه اگر موضوع این تحقیق موسیقی غربی باشد به آن موزیکولوژی می گویند و اگر موسیقی غیر غربی ( مانند ایران) باشد اتنوموزیکولوژی خوانده می شود.

حال این سوال مطرح می شود که آیا موسیقی ایرانی ( ردیف و حواشی آن)مورد مطالعه ی عمیق قرار گرفته است یا خیر؟ جواب بسیار مشخص است نه! چرا که روش مطالعه پیرامون موسیقی ایرانی و قواعد و قوانین گذشته و حال آن احتیاج به روش علمی اتنوموزیکولوزی دارد که کشور ایران هنوز به چنین روشی دست نیافته است. ما در دوران معاصر موسیقی دانانی که به این روش علمی آشنا باشند خیلی کم داشته ایم. به ویزه

که خود این علم بیش از 50 سال نیست که مرسوم شده است.(تنها دکتر مسعودیه اقدام به انتشار چند اثر ارزشمند کرده است که آن هم چندان مورد استفاده اهل فن قرار نمی گیرد.)

نخستین کسی که در دوران معاصر بدون داشتن روش علمی درست به مطالعه ی موسیقی ردیف روی آورد استاد وزیری است. او به جای مطالعه ی مواد موسیقی با روشی روشن ابتدا به طرح یک نظریه می پردازد و انگاه به دنبال فاکتورهای آن در موسیقی می گرددو این روش مغایر است با تعریف علم که ابتدا به مشاهده ی واقعیت ها می پردازد و سپس آنها را دسته بندی کرده و قوانین آن را تعیین می کند.ذر واقع او پیش از تحقیق پیرامون موسیقی ایران زمین به تعریف تعیین شده ای از قبل می زسد که متاثر از تعاریف علمی شده ی موسیقی اروپا است و همین امر کار او را به بیراهه می کشاند.

شاگردان او نیز که می بایست جلوتر از او می رفتند به این امر توجه نکردند و همان تعاریف نیمه درست را دقیق پنداشته و به بسط و گسترش آن پرداختند.

پس از این مرحله بود که جمله نادرست در فرهنگ موسیقی دانان و تحصیل کرده های زمان رایج شد و مانند ویروس جان موسیقی را ذره ذره خورد. آن جمله نادرست این است : " موسیقی ایرانی "علمی" نیست و موسیقی اروپایی "علمی" است."

سوال نگارنده این است که چرا موسیقی ایرانی علمی نیست و موسیقی اروپایی علمی است؟ مگر نه این که با   روش علمی می شود قوانین علمی هر پدیده ای (چه محصول طبیعت و چه محصول انسان) را یافت و در اختیار مردم گذاشت؟ بیان این نکته که آب در 100 درجه به جوش می آید آب را علمی یا غیر علمی نمی کند یکی از تعاریف علم این است که به چگونگی قوانین و مدون کردن پدیده ها می پردازد. آیا با این توضیح موسیقی ایرانی می تواند علمی نباشد؟ و آیا پدیده ای در طبیعت یافت می شود که قوانین و قواعد مرتب نداشته باشد؟ و آیا روابط انسان های روی زمین قواعد و مقررات علمی ندارد؟ مثالی می آورم:" گروهی از علمای جامعه شناس و موسیقی شناس به منطقه آمازون می روند تا آن منطقه را مورد مطالعه قرار دهند و قوانین اجتماعی و موسیقایی این قوم را مدون کنند و در اختیار مردم دنیا قرار دهند. ابتدا پس از مشاهده و جمع کردن مدارک از طریق تست های مختلف و گرفتن آمارهای عینی با متدولوزی ((Methodology درست به برسی آن می پردازند. از این جا کار علم شروع می شود. این گروه پس از سالیان دراز نظریه های خود را بر پایه ی این مشاهدات تدوین می کنند و سپس آن را در یک جمع بندی به صورت یک تئوری منسجم ارائه می نمایند. پس از این مرحله است که می گویند : نظام مردم آمازون مثلا قبیله ای است و مالکیت بر بزار تولید هنوز عمومی است."

موسیقی شناسان نیز با متدولوزی های مختلف با مشاهده عینی فواصل سازها اصوات آنها و فرم های موسیقی و همه ی این مسائل با مطالعه بر روی خود موسیقی از طریق انطباق و ساختمان موسیقی هایشان مثلا به این نتیجه می رسند که موسیقی آمازون مانند موسیقی آفریقا دارای تحرک ریتمیک است و پایه ی ساختمانی نغمات از ارزش های این گونه و یا آن گونه بر خوردار است. پس از طی این مرحله و مراحل تکامل یافته تر اگر این نظریه ها با واقعیت موسیقی آمازون یکی باشد و در هر پدیده ی موسیقی شان این قواعد تکرار شود و دقیق باشد مردم آمازون خواهند گفت که علم موسیقی ما چنین یا چنان است. پس از آن است که می شود این موسیقی را به دیگر مردم دنیا درس داد. چرا که با روش علمی تحقیق شده و به صورت یک علم در آمده است.

پس سوال دوباره من این است که: آیا در دوران معاصر روی موسبفی ایرانی- که هزار مرتبه پیچیده تر از موسیقی آمازون است- این مطالعه انجام یافته است؟ خیر ! حال چگونه است که بعد از زمان طولانی باز همان

اشتباه دوران وزیری تکرار می شود و عده ای می گویند موسیقی ایرانی علمی نیست؟ حتی اگر موسیقی کشوری با متد جدید تحقیقی مورد بررسی قرار نگرفته باشد مجریان آن انتقال دهنده ی آن هستند و بسیار دقیق توانسته اند این هنر را به دیگران منتقل کنند و به همین دلیل هنوز باقی مانده است و مردم از آن سود می برند. همان گونه که می دانیم یکی دیگر از تعاریف علم بدین صورت است که" علم: آن چیزی است که باز گرفته شده از تجربه باشد." این تعریف درست در مورد میرزا حسینقلی استاد بی نظیر تار صدق می کند. نامبرده این علم را نزد عمویش – که استاد مسلم آن رشته بود – فرا گرفت و از طریق علم تجربی ( تسلط بر نوازندگی و ردیف و حواشی آن) این علم به او منتقل شد.

انتقال علم یک پدیده- به صورت سینه به سینه- سابقه ای بسیار قدیمی دارد و علم آزمایشگاهی روش بسیار نوینی است. به راستی اگر این روش وجود نداشت ما امروزه از گذشته ی  موسیقی خود چه داشتیم؟(با توجه به آتش سوزی در کتابخانه های ایران به وسیله عرب و مغول و .....) ارزش راویان علم های گونهگون از جمله موسیقی در همین ایثار آنها است.بیشتر علوم گذشته تجربی بودهاند بر پایه ی آنها علم آزمایشگاهی مدون شده است.

پرسش دیگر اینکه : اگر علم موسیقی کشوری با علم موسیقی اروپا یکی نباشد و یا متفاوت باشد باید بر سر آن زد و آن را تحقیر نمود؟ و یا اگر کسی به علم موسیقی اروپایی وارد نباشد باید او را بی سواد دانست و گفت که موسیقی اش غیر علمی است؟ اگر سنتی نوازان بگویند که موسیقی دانان راه وزیری علم موسیقی ایرانی را نمی دانند درست گفته اند.اما این گروه نیز حق ندارند آنان را به این دلیل به باد مسخره بگیرند. کسانی که نوک حمله شان را بر این پایه قرار می دهند- یا از تعریف علم بی خبرند-یا علمی بودن موسیقی ایران را نمی شناسند و یا آن قدر در فرهنگ موسیقی و قوانین غربی گرفتار مانده اند که نمی خواهند غیر از نظریه ی وزیری – که پایه ی تئوری اش بر 24 ربع پرده بنا شده و با واقعیت موسیقی ایرانی مطابقت نمی کند- ببینند و موسیقی ایرانی را با قیاس با موسیقی اروپایی غیر علمی می دانند که جای تعجب دارد. در روزگاری که همه ی این مسائل در همان جوامع غربی که این گروه به معیارهای آن زیاد تکیه می کنند مورد بررسی قرار گرفته و دانشگاه های مهم شان در مورد آن تحقیق می کنند و سالیانه صدها کتاب در مورد موسیقی های غیر غربی انتشار می دهند.... جای اقسوس است که موسیقی شناسان ما از آن اطلاع کمی دارند.

مقالاتی که در این زمینه در مطبوعات ایرانی منتشر می شود تکرار سخنانی است که همان افراد(به جز تنی چند از جوانان) در مجلات موسیقی و موزیک ایران گفته اند. نام های آشنای این افراد را می توان در این مجلات دید. جای تعجب است که پس از هفتاد سال و عبور از دو انقلاب هنوز اطلاعات و دانش و برخورد ما شبیه مخاطبین دوره ی بازگشت وزیری به ایران است.(یعنی حدود یک قرن پیش!)

دوستان ما نمی خواهند به خود انتقاد کنند و بپذیرند که موسیقی دانان ما بیشتر اهنگساز هستند تا محقق..و از آنجا که تنها در بستر طرز تلقی مکتب وزیری یافته اند صرفا ساختار تئریک او را دارند همه ی ارزش های موسیقی ایرانی را تنها با متری اندازه می گیرند که آن مکتب به آنها آموزش داده است. در صورتی که باید به نام نامی همان علمی که این گروه از آن زیاد سخن می گویند اعلام کنم که: وزیری و خالقی و دیگر پیروان این راه خیلی طبیعی است که در آن روزگار-(که علن شناسهیی موسیقی در کشور ایران نو بوده)- اشتباهاتی را مانند هر عالمی کرده باشند و جا داشت و دارد که با گذشت زمانی طولانی آن مباحث تئریک قبل از وارد شدن مجدد در سیستم آموزشی دولتی مانند هنرستان ها و کلاس های آموزشی موسیقی مورد ارزشیابی دقیق تری قرار گیرد و یک بار برای همیشه این مسئله روشن شود تا بازما به قول معروف پس از گذشت یک قرن نگوییم:" چنین شد و چنان شد". در کشوری که آقای بیگلری نوازنده ی موسیقی غربی (ترومپت) مسئول مرکز حفظ و اشاعه موسیقی ایرانی باشد و بخشنامه کند که دیگر روش سینه به سینه تدریس نمی شود و تنها ردیف صبا – که تازه او هم شاگرد میرزا عبدلله بوده- از روی نت تدریس می شود باید وضع موسیقی کشور چند هزار ساله ی ایران این گونه باشد.

امروز موسیقی ایرانی نیاز دارد با روش درست عینی با دادن دلایلی محکم راه آیندگان را در رابطه با تک نوازی آهنگ سازی در فرم های ایرانی و آهنگ سازی جدید ایرانی هموار نماید. با تعیین این تعاریف است که ما به راه علمی شدن یعنی یافتن قوانین موسیقی خود بر پایه ی آنچه که امروز داریم نزدیک می شویم.

حدود صد سال است که موسیقی دانان از فرنگ بر گشته از علم موسیقی صحبت می کنند.طرح اولیه ی این طرز تفکر – که موسیقی اروپایی علمی است و موسیقی ایرانی علمی نیست – با تاسیس دسته ی موزیک نظامی در مدرسه دارالفنون (دوران ناصرالدین شاه) شروع شد و با آمدن لومر فرانسوی و تربیت شاگردان موسیقی و به دنبالش سالار معزز رئیس موزیک ارتش این طرز تلقی به میان گروه های کوچک روشنفکری و اهل موسیقی نفوذ کرد.

بخش موسیقی نظام دارالفنون با فرستادن افرادی مانند" حسین خان هنگ آفرین " شاگرد میرزا عبدالله به فرانسه برای آموزش موسیقی نظام به این طرز نگرش کمک کرد تا جایی که اسم حسین خان هنگ آفرین به"حسین خان ر " معروف شد که علت آن زدن ساز ویولن بود که به اجبار افراد موسیقی نظام باید می نواختند.

این مختصر نشان می دهد که چگونه این " تز" {یعنی موسیقی ایرانی علمی نیست}(انگار که تا آن دوره نبوده؟!) ورد زبان بیشتر موسیقی دانان ایرانی شد و تا به آن جا کشیده شد که اساتید بنام موسیقی ملی ایران مانند میرزا عبدالله و میرزا حسینقلی(پدران موسیقی جدی ایرانی) به خاطر علمی نبودن موسیقی شان مسخره می شوند و حتی این زمزمه آغاز می شود که کسانی که نت موسیقی فرنگی نمی دانند نباید موسیقی ایرانی تدریس کنند.

به دنبال همین باور غلط بود که به هنگام تصدی " سالار معزز پسر" در هنرستان عالی موسیقی سازهای ایرانی در انبار ضبط شد و عذر چند معلم آن را نیز خواستند!!

علم- موسیقی یک کشور را علمی یا غیر علمی نمی کند بلکه آن را مورد مطالعه قرار می دهد و سپس قوانین آن را می یابد و به صورت یک نظریه مدون در اختیار دولت یا محققین قرار می دهد. اگر نتیجه ی این تحقیقات با عمل موسیقی منطبق باشد و با همه ی سازها و محتوای موسیقی ایرانی(که انتخاب شده است تا علم روی آن تحقیق کند) منطبق شود می تواند ادعا کند که علم آن موسیقی را یافته است.

حال سوال نگارنده این است که : چرا موسیقی ایرانی علمی نیست و موسیقی فرنگی علمی است؟ و چرا معماری ایران علمی نیست( بنا به گفته ی طیفی از اهل اندیشه) و معماری اروپا علمی است؟ و باز چرا نظریه صفی الدین ارموی و عبدالقادر مراغی و فارابی علمی نیست و موسیقی تدوین شده اروپاییان علمی است؟مگر نه این است که اگر قوانین و قواعد یک پدیده را مورد بررسی قرار دهیم و نتایج آن را حاصل نماییم یک پدیده ی علمی می شود؟

موسیقی علمی ایران که این همه دوستان در طی صد سال در اشاره به آن کنایه ها زده اند به چه نوع موسیقی اطلاق می شود؟ آیا موسیقی ایرانی چون محققین ما در مورد آن کم تر تحقیق کرده اند غیر علمی مانده؟! آیا به ناچار باید تعریف آنها را در مورد خودمان بپذیریم؟

شاید هم موسیقی غربی علمی باشد چرا که بیش تر موسیقی دانان کنونی به ناچار آن را فرا گرفته اند. اگر موسیقی دانان ما برای موسیقی ایرانی ارزش کمتری قائل هستند چرا از علم و علمی بودن یا نبودن بهانه می اورند؟ درست مثل این است که بگوییم بسم الله خان چون با علوم موسیقی غرب آشنایی ندارد علم موسیقی ندارد. می دانید که هندیان علم خودشان را دارند و با زبان علمی خودشان سخن می گویند و قوانین موسیقی خودشان را از این طریق به شاگردان انتقال می دهند.اما برای معرفی نظری از خط بین المللی استفاده می کنند و ما هم باید از آن استفاده کنیم. حال زمان آن رسیده است که دیگر ارزش یابی های غلطی را که در گذشته به ما تحمیل شده اند کنار بگذاریم و باز موسیقی ایران زمین را دچار این الفلظ فرنگی که تعاریف خودش را دارد نکنیم.

روزگاری به خاطر عدم درک درست از علم و فرهنگ ملی بلایی بر سر ما آمد که هنوز داریم خسارت آن را می دهیم.امروزه دیگر موسیقی دانان به نت خوانی و نظریه موسیقی غربی تا حدود زیادی آشنا هستند و به همین دلیل است که دیگر حنای این گونه سخن ها رنگی ندارد." بر خلاف دوران وزیری " متاسفانه بعضی از دوستان ما نیز که وارد این بازی مثلا علمی شده اند هنوز درک درستی از علم ندارند و کمان می کنند که موسیقی علمی یعنی فقط هارمونی و کنترپوان و ارکستراسیون! نه دوستان! موسیقی تنها این نیست. موسیقی های دنیا همه با ارزش اند. حال دیگر نمی شود آقای کسایی و یا هزاران دانشجوی موسیقی ایرانی را به دلیل ندانستن نت یا نظریه موسیقی غربی در بست نفی کرد. کاری که نزدیک به صد سال با دست یازی به یک کتاب نظریه کوچک(که بیش تر موسیقی نوازان امروزی آن را می دانند) به تحقیر موسیقی ایرانی پرداخت که راهیان آن برای حفظ و حراست و رشدش خون دلها خورده اند. آیا جای تاسف نیست که علم علم موسیقی غربی را این گونه بر پیکره ی موسیقی ملتی فرود آورند؟ غم انگیز است که کتاب موسیقی الکبیر فارابی در دانشگاه تل آویو اسراییل تدریس می شود و به زبان انگلیسی و فرانسه ترجمه می گردد اما در ایران موسیقی دانان ما ( جز شادروان دکتر مهدی برکشلی ) حتی این کتاب را تنها به دلیل اینکه به زبان عربی بوده نمی توانند درک کنند. نگارنده همواره مانند خیلی از جوانان ایرانی غبطه خورده است که چرا وقتی نظریه غربی را در هنرستان موسیقی ملی فرا می گرفته به دلیل نبودن حتی یک استاد در این زمینه نتوانسته نظریه نظری پردازان ایرانی را هم فرا بگیرد. عمر ما که در این زمینه به بطالت گذشت. اما امیدواریم دانشجویان جدید محیطی درست تر برای آموزش فرهنگ ایران زمین بیابند.

شاید در آینده ای نه چندان دور محققانی پیدا شوند که موسیقی ایرانی و تئوری های آن را بهز و قابل استفاده تر نمایند تا شاید آ هنگ سازان ما نیز که بیش تر از نظریه غرب متاثر هستند به راه های نوینی دست یابند که تکرار مکررات نباشد.

نی، از سازهای بادی ایرانی است و جزو سازهای بادی می‌باشد.
نی ایرانی بر چند نوع است: دوزله، قره نی، نای هفت بند و ...
نای هفت‌بند از گیاه نی ساخته می‌شود و طوری آن را می‌برند که از سر تا ته آن شامل هفت بند شود. نی هفت‌بند یا به اصطلاح نی متشکل از ۵ سوراخ در جلو و یک سوراخ در پشت آن است که توسط انگشتان دوم و چهارم از یک دست و انگشتان اول تا چهارم از دست دیگر پوشیده می‌شوند. وسعت صدای آن به ۳ اکتاو و چند صدا می‌رسد. ۵ صدای بم(۱)، بم نرم (1p یا 1 piano )، زیر، غیث و پس غیث (تا فا) دارد که نت Si در صدای بم آن روی نی وجود ندارد و نوازندگان آن را با لب می‌نوازند.
به طور کلی نی را با جا گرفتن بین دو دندان نیش و گرد کردن زبان در پایین و پشت آن می‌نوازند اما اساتیدی همچون جمشید عندلیبی زبان را در بالا می‌گذارند.
برعکس سازهای دیگر، نی کوک ندارد و برای کوک‌های مختلف سازهای متفاوت ساخته می‌شود. به طوری که Do بلندترین و Do با ۷ فاصله کوتاهترین نی هستند. کوک نی به معنی بم‌ترین صدایی است که از خود بروز می‌دهد، مثلاً کوک Sol در حالت دست بسته (وقتی تمام سوراخ‌ها پوشیده باشند) هارمونیک Sol دارد.
در کل شیوه نی‌نوازی به دو گونه نایب اسدالله و کسایی است. از اساتید می‌توان حسن کسایی، حسین عمومی، جمشید عندلیبی، محمد موسوی، حسن ناهید و محمد علی کیانی نژاد را نام برد.

نی به عنوان تنها ساز رسمی بادی موسيقی ما، سازيست که قابليت توليد دو نوع صدای کاملا متفاوت از هم را دارد. در سازهای بادی موسيقی کلاسيک معمولا برای تغیير رنگ صدايی از وسيله اي به نام سوردين استفاده ميکنند که بنا به نظر آهنگساز از اين وسيله برای بيان بهتر حالت اجرای يک قطعه استفاده ميشود. سوردين وسيله ای است که در ساز قرار مي دهند و باعث مي شود صدای ساز به نحوی محسوس تغيير کند، به طوريکه اگر شنونده ای که با اين وسيله و کاربرد آن آشنا نباشد، تصور مي کند اين صدا از سازجديدی توليد مي شود .

در سازهای ايرانی اين وسيله تعريف نشده و اين سازها با رنگ طبيعی خود اجرا ميشوند که صرفا يک نوع صداست. مثلاً ساز تار دارای صدای مشخص و متمايز از سازهای ديگر است که نوازندگان اين ساز صرفا با همان صدای مشخص به نوازندگی ميپردازند و در ارکسترهای مختلف و در تکنوازيها شاهد صدای تعريف شده ی تار هستيم .

البته هر نوازنده ای بنا به خلاقيت خود به وسيله تغيير درتکنيک نوازندگی سعی ميکند صدای ساز خود را کمی متفاوت نشان دهد. برای مثال ميتوان به جابجا کردن زاويه و فرم مضراب توسط نوازنده ی تار اشاره کرد که در نهايت نيز تغيير بنيادی در صدای ساز به اين طريق صورت نمي پذيرد. مثال ديگر را میشود در نوازندگی تار با ناخن زد که آن هم فقط يک رنگ صدايی خاص است و با تغيير در دو صدای نی کاملا متفاوت است .

صداهای شاخص نی دو نوع است. صدای اول يا همان بم که معمولا مردم صدای نی را در اين فرم مي شناسند. صدای دوم یا همان بم نرم است. این صدا بر اساس طبقه بندی ای که سابقا" به دلیل عدم وجود نت "سی" وجود نداشته و معمولا در گذشته "بم نرم" را جزو سه صدای اصلی (براساس طبقه بندی صدایی قدیم) قرار نمیدادند ولی با تغییراتی که در ساختمان نی از سالها پیش توسط دکتر حسین عمومی در نی بوجود آمده و نت "سی" به نی افزوده شده، باید صدای اوج و غیث را در امتداد بم نرم قرار دهیم. صدای بم صدايی است با حجم صوتی بالا نسبت به اصوات ديگر نی اعم از اينکه به صورت لبی نواخته شود يا دندانی .


امروزه هنرجوي نی، ميبايست ابتدا با اين صدا، نوازندگی را شروع کنند. چون هنگامی که هنرجو سعی در توليد صدا از نی مي کند، صدايی دورگه از ساز خارج ميشود که هم شامل صدای اول(بم) و هم شامل فواصل بالای صدای دوم (همان صدای اوج و غیث سابق) است. توضیح آنکه بر اساس طبقه بندی جدید، صدای "بم نرم" از چهار رجیستر صدایی تشکیل شده است : رجیستر اول، از نت "سی" (روی خط دوم حامل با کلید فا) شروع و تا "لا" (روی خط پنجم حامل با کلید فا) ادامه دارد. رجیستر دوم، یا همان صدای اوج سابق، از نت "سی" بالای خط حامل با کلید فا شروع و تا نت "لا" (بین خط دوم و سوم حامل با کلید سل) ادامه دارد .

رجیستر سوم، یا همان صدای غیث سابق، از نت "سل" (روی خط دوم حامل با کلید سل) شروع و تا نت "می" (بین خط چهارم و پنجم حامل با کلید سل ) ادامه دارد . رجیستر چهارم، یا همان صدای پس غیث سابق، از نت "دو" (روی خط سوم حامل با کلید سل) و تا نت "فا " (روی آخرین خط حامل با کلید سل) ادامه دارد .


لازم به ذکر است که نی توانایی اجرای نت "سل" بالای خط حامل با کلید سل را هم دارد ولی بخاطر مشقاتی که اجرا کردن این نت دارد و نیز صدای نه چندان شفاف ، اکثر نوازندگان نی از اجرای این نت صرف نظر میکنند. برای اجرای این نت میبایست، خود ساز این قابلیت را داشته باشد که میزان هوا، زاویه دمیدن و فرم دهان و زبانی که مخصوص این نت است میباشد را تبدیل به صدا کند. (توضیحات بیشتر در رابطه با طریقه تولید صدای شفاف در رجیسترهای بالای صدای بم نرم در مقالات آتی داده خواهد شد .)

اگر در اين حالت مربی او سعی کند صدای ساز هنرجو را به نحوی بسازد که صدای دوم توليد شود چند اشکال پيش ميايد .

اول اينکه هنرجو در ابتدا نميتواند بين رجیستر صدایی دوم و سوم بم نرم، تفاوتی را حس کند، مگر گوش موسيقايی او قوی باشد که اغلب اينگونه نيست و اين باعث ميشود بسا مدتی فرد سعی کرده، صدای دوم را از نی درآورد ولی درعمل صدای سوم يا حتی چهارم را توليد مي کرده و خود متوجه اين موضوع نبوده. زيرا در اوايل نوازندگی، فرد نفس خود را نمي تواند به خوبی کنترل کند و معمولا هوا را با فشار زياد و نوسان بالا وارد نی ميکند .

ولی درصدای بم به علت حجم زیاد این صدا، تبدیل رجیستر اول به رجیسترهای بعدی بم به نسبت بم نرم مشلکتر است و نیاز به فشار بیشتری برای دمیدن دارد،در این حالت نوازنده مبتدی بهتر میتواند روی صدای اول برای کنترل یکنواخت کردن دمیدن مانور دهد .

صدای بم نیز به مانند صدای بم نرم، از چهار رجیستر صدایی تشکیل شده و صرفا" رجیستر اول آن که همان صدای شاخص نی است قابل استفاده میشود و رجیستر های دیگر آن به دلیل نویز زیاد کار برد آنچنانی ندارد .


البته نت های ابتدایی رجیستر دوم به دلیل اینکه شباهت زیادی با صدای اصلی بم دارند، میتوان از آنها برای امتداد رجیستر اول بم تا یک اکتاو و نیم، یعنی از نت " سی" (روی خط دوم حامل با کلید فا) تا نت "فا" (بین خط اول و دوم روی کلید سل) استفاده کرد .


دوم فردی که ابتدای نوازندگی خود را با صدای بم شروع کرده به راحتی ميتواند در ادامه صدای دوم را بسازد، زیرا پس از مدتی هنرجو کنترل دميدن در نی را بدست آورده و به ترتيب و توالی نتهای محدوده ی صوتی بم آشنا شده و صدای دوم را نيز که از نظر ترتيب نتها همانند صدای بم است، با اندکی تمرين و بدون اينکه با فواصل ديگر ترکيب شود، ميتواند اجرا کند .

صدای بم را در حالت نوازندگی دندانی نی باید صدای اصلی محسوب کرد، يعنی صدای پايه ای نی همان بم است و صداهای ديگر از مشتقات بم به حساب ميايند. برای روشن شدن مطلب و اينکه بر چه اساس صدای اصلی نی، بم است ميتوان صدای انسان را مثال زد .

صدای طبيعی و اصلی انسان همان صداييست که با آن صحبت ميکنيم و حتی در محدوده طبيعی خود آواز مي خوانيم. حال اگر سعی کنيم از حد صوتی خود فراتر رويم مجبور ميشويم با اندکی تغيير در فرم و استيل صدايی، وارد صدای ديگری شويم که اصطاحاً صدای فالست (folse ) نامگذاری شده است. در نی نيز همين تغييرات را ميتوان ديد. اگر صدای بم را همانند صدای طبيعی انسان در نظر بگيريم، رجیسترهای دوم و سوم نی همان صداهای غير طبيعی يا فالست مي باشد .

یکی از قدیمیترین سازهای موجود ، نی ایرانی معروف به نی هفت بند می باشد. صدای آسمانی و دل نواز نی ، یکی از دلایلی است که این ساز قدیمی را تا به امروز زنده نگه داشته است. بعد از دهه ?? و تا اواسط دهه ?? هجری شمسی که شاهد پیشرفت نوازندگی در نی و استفاده نی در بسیاری از آثار موسیقی بودیم ، متاسفانه بار دیگر نی ایرانی از موسیقی ایرانی فاصله گرفته و در آثار اخیر موسیقیدانان کشور ، کمتر صدایی از نی به گوش می رسد و نقش آن کم رنگ تر شده است. نی ، دارای محدودیت هایی در نوازندگی و اجرا می باشد و چون سازی است بسیار قدیمی و ساده ، دارای امکانات کمی برای صداسازی است. مثلا عدم وجود نت "سی" برای تکمیل یک گام در صدای بم. نوازندگان حرفه ای صدای نت سی را از سر نی خارج می کنند. برای توضیح بیشتر :

وقتی تمام سوراخ های نی را با انگشت بسته نگه می داریم و در آن می دمیم ، صدای نت دو از آن خارج می شود و با بازکردن سوراخ ها به ترتیب صدای نت های " ر - می کرن - فا - فا دیز - سل " و در آخر با باز گذاشتن تمام سوراخ ها ، صدای نت لا شنیده می شود. بنابراین گام موسیقی نا تمام می ماند. نت باقی مانده یعنی "سی" با یک حرکت تکنیکی در نوازندگی ، از سر نی و نزدیک دهان نوازنده ، نواخته میشود و البته با توجه به مهارت نوازنده و تجربه او ، این صداها دارای تفاوت هایی است. به هر طریق ، از گذشته تا به امروز راه های مختلفی برای برطرف کردن این مشکل مطرح شده است :

مثلا ایجاد یک سوراخ بالاتر از سوراخ انتهایی ، تقریبا وسط نی ! و یا بعضی از اساتید پیشنهاد ساخت "نی کلید دار" که دارای کلیدی برای اجرای نت "سی" می باشد را ، داده بودند. هر کدام از این راه حل ها به علتی مورد استفاده قرار نگرفته است. علاوه بر نکته گفته شده ، مساله دیگری نیز وجود دارد و آن نبود ربع پرده و نیم پرده ( البته به غیر از فا و می ) بر روی سوراخ های نی است که نوازنده باید با مهارت و تجربه کافی با استفاده از انگشتان خود و گرفتن نیمی از سوراخ ، صدای های میانی بین نت ها را ایجاد کند. مساله دیگر این است که نی قابلیت اجرای کوک های مختلف متناسب با ساز های دیگر را ندارد. که به همین علت نی را در اندازه های مختلف و کوتاه و بلند می سازند که نی های کوتاه دارای صدای زیر و نی های بلند دارای صدای بم تری می باشند. البته نی که من در بالا نت های آن را توضیح دادم ، نی سل کوک است که به نی دیاپازون هم معروف است. 

  با وجود تمام محدودیت های بالا چند نکته است که نی را متمایز از سازهای دیگر می کند و ویژگی های نامحدود آن را برای ما عیان می کند :

1.                   

2.                      

3.                   

4.                    

آتش عشق است کاندر نی ، فتاد       جوشش عشق است کاندر می ، فتاد

طریقه ساخت نی و شیوه نی سازی

?- زمان چیدن نی : نی تنها سازی است که عوامل مصنوعی در پرورش و ساخت آن نقشی ندارند. این گیاه وحشی و خودرو در دشت و بیابان های حاصلخیز می روید که به مجموعه این زمین ها « نی زار » می گویند. نی به مانند گیاهان دیگر در فصل بهار می روید و در اواخر فصل پاییز و یا اواسط فصل زمستان برداشت می شود. اگر تصمیم ساختن نی را دارید باید توجه داشته باشید که قبل از موعد رسیدن نی را نکنید. نی خوب و خوش صدا باید کاملا «رسیده» و در زمان مناسب بریده شود. اواسط فصل زمستان زمان مناسبی برای چیدن نی است موقعی که هوای سرد در درون جسم آن نفوذ پیدا کرده و جسمش حالت استخوانی به خود گرفته باشد.

?- مراحل ساخت نی : حداقل زمان ساخت نی ، یک سال بعد از چیدن است. شاخ و برگ های نی را پس از چیدن فورا اصلاح و تمیز کنید. در ابتدا مقابل آفتاب قرار ندهید. حتما باید به دور از آفتاب و در سایه نگه داری شود تا به مرور زمان به طور طبیعی در مدت تعیین شده خشک شود. سپس در اوایل تابستان به مدت یک ماه مقابل آفتاب بگذارید. بهترین و خوش صداترین نی در مناطق خشک کویری در کناره های قنات و جوی آب می روید. هنگام چیدن توجه داشته باشید که قطر نی گرد بوده و یا اصطلاحا پخ نباشد و اندازه آن ?/? ( دو و نیم ) سانتی متر باشد. یک از ویژگی های نی خوب اینست که قطر آن از قسمت بالا تا انتها به ترتیب نازکتر و بندهای آن نیز به ترتیب کوتاه تر شود. در اصطلاح به آن "دم ماری" می گویند. موقع چیدن با دقت از پایین به اندازه ?? الی ?? بند قطع کنید تا در انتخاب اندازه و کوک دلخواهتان آزادی عمل داشته باشید. از میان یازده بند ، هفت بند را انتخاب کنید و بند اول و هفتم را تعیین کنید و با چسب کاغذی بچسبانید. یکایک بندها را با فاصله ای مشخص روی اجاق گاز بگیرید سپس زیر پای تان قرار دهید و تا صاف شدن قوس نی نگه دارید. پس از صاف شدن هفت بند انتخابی را با اره مویی ببرید. داخل نی را از گره اول تا ششم با مته شماره ?? میلیمتری شوراخ کنید. ترجیحا بند اول یک میلی متر گشادتر از سوراخ بندهای دیگر باشد.

?- علامت گذاری سوراخ های نی  :

·                     نت های Mi و Sol ( سوراخ دوم و پنجم ) : اولین علامت گذاری روی بندهای چهارم و پنجم ( نت های Mi و Sol ) کمی بالاتر از چین و چروک گره صورت می گیرد.

·                     نت Fa ( سوراخ سوم ) : برای تعیین نت Fa فاصله نتهای Mi و Sol را اندازه گیری کنید. اندازه مشخص شده را تقسیم بر دو کنید و اندازه به دست آمده را 5/0 ( نیم ) سانتی متر به آن اضافه کنید. مثلا اگر فاصله دو نت Mi و Sol ده سانتی متر باشد فاصله دو نت Mi و Fa  پنج و نیم سانتی متر می گردد.

·                     نت Fadiese ( سوراخ چهارم ) : ما بین دو نت Fa و Sol نت Fadiese رار می گیرد. غلامت گذاری آن به همین شکل یعنی از نصف فاصله دو نت با 5/0 ( نیم ) سانتی متر بیشتر مشخص می شود.

·                     نت La ( سوراخ ششم ) : برای تعیین نت La فاصله دو نت Fa و Sol را اندازه گیری کنید و 5/0 (نیم) سانتی متر به آن بیافزایید.

·                     نت های D0 - Re ( سوراخ اول ) : با افزودن 5/0 (نیم ) سانتی متر به اندازه دو نت Mi و Fa نت های Re یا Do به دست می آید.

4- طرز سوراخ کردن نی  : بعد از علامت گذاری بهترین و راحت ترین وسیله برای سوراخ کردن نی دستگاه هویه برقی ??? وات است. نوک هویه را با سنگ جوشکاری تیز کنید. نوک هویه را پس از چند دقیقه روی علامت بگذارید و به آرامی فشار دهید. سپس برای جلوگیری از سوختن حاشیه سوراخ فورا دستمال نیمه خیس شده را روی سوراخ آن بگذارید و با سمباده چوب درون هر کدام از سوراخ های نی را پرداخت کنید. البته قط نوک هویه باید ? الی ?? میلی متر باشد. برای بریدن قسمت بند اول به نصف اندازه بند دوم یک سانتی متر اضافه کنید و نیز برای بند هفتم انتهای سوراخ دوم تا گره چهارم را اندازه گیری کنید و 5/0 ( نیم ) سانتی متر به آن بیافزایید.

اگر نی را کنار دیوار تکیه بدهید طبیعتا بعلت خاصیت انعطاف پذیری اش به مرور کج و قوس بر می دارد. از اینرو نی باید در درون " کاور " نگهداری شود. در صورت کج شدن سوراخ ها را با چسب ببندید و مجددا مراحل صاف کردن را انجام دهید.

نی، از سازهای بادی ایرانی است و جزو سازهای بادی می‌باشد.
نی ایرانی بر چند نوع است: دوزله، قره نی، نای هفت بند و ...
نای هفت‌بند از گیاه نی ساخته می‌شود و طوری آن را می‌برند که از سر تا ته آن شامل هفت بند شود. نی هفت‌بند یا به اصطلاح نی متشکل از ۵ سوراخ در جلو و یک سوراخ در پشت آن است که توسط انگشتان دوم و چهارم از یک دست و انگشتان اول تا چهارم از دست دیگر پوشیده می‌شوند. وسعت صدای آن به ۳ اکتاو و چند صدا می‌رسد. ۵ صدای بم(۱)، بم نرم (1p یا 1 piano )، زیر، غیث و پس غیث (تا فا) دارد که نت Si در صدای بم آن روی نی وجود ندارد و نوازندگان آن را با لب می‌نوازند.
به طور کلی نی را با جا گرفتن بین دو دندان نیش و گرد کردن زبان در پایین و پشت آن می‌نوازند اما اساتیدی همچون جمشید عندلیبی زبان را در بالا می‌گذارند.
برعکس سازهای دیگر، نی کوک ندارد و برای کوک‌های مختلف سازهای متفاوت ساخته می‌شود. به طوری که Do بلندترین و Do با ۷ فاصله کوتاهترین نی هستند. کوک نی به معنی بم‌ترین صدایی است که از خود بروز می‌دهد، مثلاً کوک Sol در حالت دست بسته (وقتی تمام سوراخ‌ها پوشیده باشند) هارمونیک Sol دارد.
در کل شیوه نی‌نوازی به دو گونه نایب اسدالله و کسایی است. از اساتید می‌توان حسن کسایی، حسین عمومی، جمشید عندلیبی، محمد موسوی، حسن ناهید و محمد علی کیانی نژاد را نام برد.

نی به عنوان تنها ساز رسمی بادی موسيقی ما، سازيست که قابليت توليد دو نوع صدای کاملا متفاوت از هم را دارد. در سازهای بادی موسيقی کلاسيک معمولا برای تغیير رنگ صدايی از وسيله اي به نام سوردين استفاده ميکنند که بنا به نظر آهنگساز از اين وسيله برای بيان بهتر حالت اجرای يک قطعه استفاده ميشود. سوردين وسيله ای است که در ساز قرار مي دهند و باعث مي شود صدای ساز به نحوی محسوس تغيير کند، به طوريکه اگر شنونده ای که با اين وسيله و کاربرد آن آشنا نباشد، تصور مي کند اين صدا از سازجديدی توليد مي شود . 

در سازهای ايرانی اين وسيله تعريف نشده و اين سازها با رنگ طبيعی خود اجرا ميشوند که صرفا يک نوع صداست. مثلاً ساز تار دارای صدای مشخص و متمايز از سازهای ديگر است که نوازندگان اين ساز صرفا با همان صدای مشخص به نوازندگی ميپردازند و در ارکسترهای مختلف و در تکنوازيها شاهد صدای تعريف شده ی تار هستيم . 
البته هر نوازنده ای بنا به خلاقيت خود به وسيله تغيير درتکنيک نوازندگی سعی ميکند صدای ساز خود را کمی متفاوت نشان دهد. برای مثال ميتوان به جابجا کردن زاويه و فرم مضراب توسط نوازنده ی تار اشاره کرد که در نهايت نيز تغيير بنيادی در صدای ساز به اين طريق صورت نمي پذيرد. مثال ديگر را میشود در نوازندگی تار با ناخن زد که آن هم فقط يک رنگ صدايی خاص است و با تغيير در دو صدای نی کاملا متفاوت است . 
صداهای شاخص نی دو نوع است. صدای اول يا همان بم که معمولا مردم صدای نی را در اين فرم مي شناسند. صدای دوم یا همان بم نرم است. این صدا بر اساس طبقه بندی ای که سابقا" به دلیل عدم وجود نت "سی" وجود نداشته و معمولا در گذشته "بم نرم" را جزو سه صدای اصلی (براساس طبقه بندی صدایی قدیم) قرار نمیدادند ولی با تغییراتی که در ساختمان نی از سالها پیش توسط دکتر حسین عمومی در نی بوجود آمده و نت "سی" به نی افزوده شده، باید صدای اوج و غیث را در امتداد بم نرم قرار دهیم. صدای بم صدايی است با حجم صوتی بالا نسبت به اصوات ديگر نی اعم از اينکه به صورت لبی نواخته شود يا دندانی . 

امروزه هنرجوي نی، ميبايست ابتدا با اين صدا، نوازندگی را شروع کنند. چون هنگامی که هنرجو سعی در توليد صدا از نی مي کند، صدايی دورگه از ساز خارج ميشود که هم شامل صدای اول(بم) و هم شامل فواصل بالای صدای دوم (همان صدای اوج و غیث سابق) است. توضیح آنکه بر اساس طبقه بندی جدید، صدای "بم نرم" از چهار رجیستر صدایی تشکیل شده است : رجیستر اول، از نت "سی" (روی خط دوم حامل با کلید فا) شروع و تا "لا" (روی خط پنجم حامل با کلید فا) ادامه دارد. رجیستر دوم، یا همان صدای اوج سابق، از نت "سی" بالای خط حامل با کلید فا شروع و تا نت "لا" (بین خط دوم و سوم حامل با کلید سل) ادامه دارد . 
رجیستر سوم، یا همان صدای غیث سابق، از نت "سل" (روی خط دوم حامل با کلید سل) شروع و تا نت "می" (بین خط چهارم و پنجم حامل با کلید سل ) ادامه دارد . رجیستر چهارم، یا همان صدای پس غیث سابق، از نت "دو" (روی خط سوم حامل با کلید سل) و تا نت "فا " (روی آخرین خط حامل با کلید سل) ادامه دارد . 

لازم به ذکر است که نی توانایی اجرای نت "سل" بالای خط حامل با کلید سل را هم دارد ولی بخاطر مشقاتی که اجرا کردن این نت دارد و نیز صدای نه چندان شفاف ، اکثر نوازندگان نی از اجرای این نت صرف نظر میکنند. برای اجرای این نت میبایست، خود ساز این قابلیت را داشته باشد که میزان هوا، زاویه دمیدن و فرم دهان و زبانی که مخصوص این نت است میباشد را تبدیل به صدا کند. (توضیحات بیشتر در رابطه با طریقه تولید صدای شفاف در رجیسترهای بالای صدای بم نرم در مقالات آتی داده خواهد شد .) 
اگر در اين حالت مربی او سعی کند صدای ساز هنرجو را به نحوی بسازد که صدای دوم توليد شود چند اشکال پيش ميايد . 
اول اينکه هنرجو در ابتدا نميتواند بين رجیستر صدایی دوم و سوم بم نرم، تفاوتی را حس کند، مگر گوش موسيقايی او قوی باشد که اغلب اينگونه نيست و اين باعث ميشود بسا مدتی فرد سعی کرده، صدای دوم را از نی درآورد ولی درعمل صدای سوم يا حتی چهارم را توليد مي کرده و خود متوجه اين موضوع نبوده. زيرا در اوايل نوازندگی، فرد نفس خود را نمي تواند به خوبی کنترل کند و معمولا هوا را با فشار زياد و نوسان بالا وارد نی ميکند .
ولی درصدای بم به علت حجم زیاد این صدا، تبدیل رجیستر اول به رجیسترهای بعدی بم به نسبت بم نرم مشلکتر است و نیاز به فشار بیشتری برای دمیدن دارد،در این حالت نوازنده مبتدی بهتر میتواند روی صدای اول برای کنترل یکنواخت کردن دمیدن مانور دهد . 
صدای بم نیز به مانند صدای بم نرم، از چهار رجیستر صدایی تشکیل شده و صرفا" رجیستر اول آن که همان صدای شاخص نی است قابل استفاده میشود و رجیستر های دیگر آن به دلیل نویز زیاد کار برد آنچنانی ندارد . 

البته نت های ابتدایی رجیستر دوم به دلیل اینکه شباهت زیادی با صدای اصلی بم دارند، میتوان از آنها برای امتداد رجیستر اول بم تا یک اکتاو و نیم، یعنی از نت " سی" (روی خط دوم حامل با کلید فا) تا نت "فا" (بین خط اول و دوم روی کلید سل) استفاده کرد . 

دوم فردی که ابتدای نوازندگی خود را با صدای بم شروع کرده به راحتی ميتواند در ادامه صدای دوم را بسازد، زیرا پس از مدتی هنرجو کنترل دميدن در نی را بدست آورده و به ترتيب و توالی نتهای محدوده ی صوتی بم آشنا شده و صدای دوم را نيز که از نظر ترتيب نتها همانند صدای بم است، با اندکی تمرين و بدون اينکه با فواصل ديگر ترکيب شود، ميتواند اجرا کند . 
صدای بم را در حالت نوازندگی دندانی نی باید صدای اصلی محسوب کرد، يعنی صدای پايه ای نی همان بم است و صداهای ديگر از مشتقات بم به حساب ميايند. برای روشن شدن مطلب و اينکه بر چه اساس صدای اصلی نی، بم است ميتوان صدای انسان را مثال زد . 
صدای طبيعی و اصلی انسان همان صداييست که با آن صحبت ميکنيم و حتی در محدوده طبيعی خود آواز مي خوانيم. حال اگر سعی کنيم از حد صوتی خود فراتر رويم مجبور ميشويم با اندکی تغيير در فرم و استيل صدايی، وارد صدای ديگری شويم که اصطاحاً صدای فالست (folse ) نامگذاری شده است. در نی نيز همين تغييرات را ميتوان ديد. اگر صدای بم را همانند صدای طبيعی انسان در نظر بگيريم، رجیسترهای دوم و سوم نی همان صداهای غير طبيعی يا فالست مي باشد

برای دانلود نت دف ابتدا در سایت مشق عشق عضو شوید و سپس از قسمت دانلود نت دف مورد نظر را دانلود کنید.

برای شروع دانلود دف نوازی بر روی متن دانلود نت دف کلیک کنید.

با توجه به سوابق و مستندات تاریخی ضرب آهنگ موسیقی ایرانی در گذشته با متریک کنونی متفاوت بوده و بر اساس سیستم ایفاعی تنظیم می گردید. بر اساس بعضی نوشته ها مانند تحقیق ماللهند از ابوریحان بیرونی، به دلیل حضور تفکر ایقاعی در موسیقی قدیم ایران و هند ، اصول عروض و ایقاع احتمالا ریشه در فرهنگ آریایی داشته است. بر اساس پاره ای دیگر از مستندات ، مقامهای ضربی با نام ایقاعات درسده‌ی اول هجری به‌عنوان یک ابتکار و یک عمل نو در موسیقی دوره‌ی اسلامی پدید آمد و در اهمیت آن همین بس که مسلمانان زمانبندی موسیقی را ضربان قلب خدا می نامیدند. 
ایقاعات به دلیل تک صدایی بودن موسیقی، رشد چشمگیر داشته و شدت ضربات و رنگهای صوتی ساز های کوبه ای و پوستی در گسترش ساختار صوتی ایقاعات نقش بسزایی داشته اند. تا قرن سوم هجری خواننده و نوازنده از یک ساختار ایقاعی تبعیت می کردند اما ابراهیم بن المهدی (متوفی به سال 224 هجری قمری) طرحی پیشنهاد داد تا این دو از ساختار زمانی متفاوت استفاده کنند. در نتیجه این در هم تنیدگی ایقاعی ، موسیقی بسیار زیبا می نمود. 

بیش‌تر آوازهایی که تا پایان سده‌ی اول هجری در حجاز توسط هنرمندان مسلمان خوانده می‌شد ، حدی و نصب نام داشت که هر دو از لحن‌های موزون بوده و آنها را الحان موزونه می‌نامیدند. این آوازها بنا بر پایه‌های عروضی اشعار تنظیم می‌شدند. خوانندگان معتبر صدر اسلام از قبیل طویس ( نخستین خواننده و نوازنده بعد از اسلام در عربستان که شهرت و اعتبارش در نتیجه به‌کار بردن تمهیدهایی بود که با شنیدن آواز اسیران ایرانی در شهر مدینه برای او حاصل شده بود) و سائب خاثر ( ایرانی الاصل و نخستین کسی که همراه آواز عود به‌کار برد) و عزَّالمیلاء ( از شاگردان سائب خاثر) و نشیط پارسی کسانی بودند که هنگام خواندن آواز، به کمک دف وزن شعر را نگاه می داشتند ولی با اینحال طویس نخستین خواننده ای بود (درشهر مدینه) که در موسیقی ایقاع را به کار برد. 

این امر موجب شد که موسیقی کامل تر و مطلوب تری پدید آید و آن را غنا المتقن نامیدند. غناء المتقن دارای تمهیدهای فنی بسیاری برای موزون ساختن آهنگ بوده است. اسحاق موصلی نخستین کسی بود که آوازها را بنابر ایقاع به‌طور کامل تنظیم کرد و تغییراتی در اوزان ایقاعی داد. در بین علمای قدیم می توان از اسحاق کندی ( متوفی 260 هجری قمری ) با رساله فی اجزاء خبریه الموسیقی و حکیم ابونصر فارابی ( متوفی 339 هجری قمری) نام برد که رسالاتی مانند موسیقی الکبیر و کتاب فی احصاء الایقاع داشته و در آن، ایقاع را از جهات مختلف مورد بحث قرار داده ولی متأسفانه اثری از این کتاب در دست نیست. از صفی‌الدین ارموی ( قرن هفتم هجری) اثری گران‌قدر به نام الرساله الادوار فی‌ الموسیقی باقی مانده است. این کتاب شامل تعریف ایقاع و انواع ادوار ایقاعی، تأثیر ادوار بر گروههای مختلف مردم و غیره است.

از عبدالقادر مراغه ای ( قرن 9 هجری) نیز مستندات معتبری چون جامع الالحان ، مقاصدالالحان و شرح ادوار درباره ایقاع برجای مانده است. آن‌چه با بررسی آثار گذشتگان به خصوص عبدالقادر مراغی معلوم می‌شود این است که ریتم در موسیقی ایران، متأثر از وزن کلام موزون یا شعر پارسی است و موسیقی شناسان قدیم با تکیه به ارکان ایقاعی که در واقع رابطه‌ی بین اوزان عروضی و وزن‌های موسیقایی بوده، تئوری موسیقی خود را درباره‌ی ایقاع بیان می‌کردند. در موسیقی هند نیز زمانبندی تالای موسیقی بیشترین تاثیر را از شعر و به خصوص ساختار کششی در هجاهای زبان سانسکریت می گیرد.

ابن سینا در رساله‌ای در باب موسیقی به نام المدخل الی صناعه‌ الموسیقی می گوید :« صناعت علم موسیقی دو جزء است. یکی تألیف است و موضوع او، نغمهاست و اندر حال اتفاق ایشان و نااتفاق ایشان نگاه کنند و دو‌ّم، ایقاع است و موضوع او زمانهاست که اندر میان نغمه ها اوفتد و نقره‌هایی که یکی‌ به یکی شوند و اندر حال وزن ایشان و ناوزنی ایشان نگاه کنند و غایت اندر این هر دو نهادن لحنهاست» . 

در مورد رابطه شعر و موسیقی ، فرصت الدوله شیرازی ( قرن 13 هجری قمری) در بحورالالحان آورده است: 
« چنانکه ایقاع را ارکان است که ادوار ایقاعی از آن ها مترتب می شود اوزان اشعار را نیز ارکان است که بحور از آن ها ترتیب می یابد همان سبب و وتد و فاصله که در شعر است در ایقاع موسیقی نیز هست» .

در ایران و با رواج شیوه نت نویسی به روش غربی در اواخر دوران قاجار ، میزان بندی ترانه ها بر اساس وزن‌های 4/2، 4/3، 4/4، 8/6 انجام پذیرفت. هر چند بسیاری از ترانه های قدیمی و کهن که بر اساس ایقاع استوار بودند با میزان بندی‌های جدید همخوانی نداشتند، اما استفاده از این شیوه تا به امروز باقی مانده است. برای توصیف و تحریر ایقاع در قدیم ، 2 مدل اتانین و افاعیل به کارگرفته می شد. این دو مدل را می توان در قالب نظام Mnemonic یا یادیار ( کلماتی معنی دار یا بی معنی برای به خاطر آوردن موضوع مرتبط) با بهره گیری از Onomatopoeia یا نام آوا ( کلماتی برای شبیه سازی اصوات) گنجاند. بادید امروزین ، این دو مدل در نهایت امکان وزن خوانی یادیاری را فراهم آورده اند.

وزن خوانی یادیاری ، روشی است در جهت تبدیل و ترجمه وزن موسیقی به گفتار و نوشتار معنی دار یا بی معنی. به این ترتیب می توان ریتم را دیکته نمود و تلقین کرد یا در ذهن مرور نمود. این مدل شیوه ایست که در آن یک فاصله زمانی به معادل هجایی خود در زبان تبدیل می گردد. یادیار ، ترکیب و واژه ای است معنی دار یا بی معنی که ساختار هجایی آن متناسب با الگوی زمانی مورد نیاز بوده و زمانبندی را به زبان نوشتاری و محاوره ای تبدیل نماید.

با تبدیل ساختار ایقاعی به ساختار متروریتمیک در موسیقی ، چند مدل وزن خوانی واژگانی عمده مطرح گردیده است که میتوان از بین آنها 3 مدل را برشمرد: 
- مدل استاد حسین تهرانی با کاربرد واژه هایی مانند بله ، بعله ، یکصد و ...
- مدل وزن خوانی عددی با کاربرد واژه هایی مانند : یک ، دو ، و ، ...
- مدل ارشد طهماسبی با کاربرد لغات و افعال مرتبط با موسیقی

*ارشد طهماسبی ، محقق و نوازنده معاصر ، مدل خود راتحت عنوان وزن خوانی واژگانی معرفی نموده است، اگرچه وزن خوانی یادیاری در بر گیرنده تمام مدلهای موجود می باشد.

دف نوازی و خواندن اشعار مذهبی جزء سنن بسیار کهن عرفای منطقه غرب ایران علی الخصوص سنندج می باشد. این مراسم به طور معمول هر جمعه در محفل درویشان برگزار می شود. گذشته از آن، روزهای مبارک در تقویم مذهبی، چون عید قربان، مولود پیامبر(ص) و معـراج (بیست و هشتم رجب)، نیز می توانند موقعیّت های مناسبی برای اجرای این مراسم به حساب آیند. حضور دف نوازان به روی صحنه و در برابر تماشاچیان لطمه ای به اصالت و کیفیت کار آنها وارد نمی کند. چرا که درویشان قادری عموما مردم عادی را از تماشای مراسم خود منع نمی کنند. گاه حتّی، به خصوص در اعیاد مذهبی، با نصب بلندگو در خارج خانقاه و پخش صدای مراسم برای تمام محلّه در ارتباط گیری با مردم عادی اصرار نیز می ورزند.
   

 
     
             

هر ذکر از دو قسمت تشکیل می شود، ذکر تهلیل یا نشسته و ذکر توحید یا قیام.

ذکر تهلیل بایک آواز به وزن آزاد شروع می شود که بیشتر به صورت گفتاری آوازی است. کلام این بخش شامل صلوات، ذکر نام اولیا و معصومین و غیره است. بعد از آن نوبت به چند آواز موزون می رسد که، می تواند تمام ذکر تهلیل را دربربگیرد. هر آواز شامل یک تم کوتاه چند میزانی است بر روی اشعار کلاسیک فارسی یا کردی که به همراه چند دف مکررا اجرا می شود. قطعات پیچیده تر چیزی از یک تصنیف کم ندارند. از معروف ترین آنها می توان به، ما در دو جهان غیر خدا کار نداریم، از من چرا رنجیده ای و، باز هوای وطنم آرزوست اشاره کرد، این بخش، با تاثیرگذاری عمیقی که ناشی از قدرت مقاومت ناپذیر ریتم های اجرا شده توسط دف های پرطنین است، نوعی سماع صوفیانه محسوب می شود.

در این سماع تنها ساز ملودیکی که ممکن است مورد استفاده قرار گیرد نی است. اما، این امر رواج زیادی ندارد. در مقابل دف عالی ترین ساز مراسم و عضو جدایی ناپذیر آن به حساب می آید. قدرت صوتی این ساز در برانگیختن حال و ایجاد هیجان نقش مهمّی ایفا می کند. همچنین این ساز مقدّس دارای جنبه های نمادین بسیار نیز هست. از جمله اینکه تعداد حلقه های زنجیر آن صد و یك عدد با تعداد صفات باری تعالی مطابقت دارد.

در ذکر قیام یا توحید، که بلافاصله پس از آن آغاز می شود، همه شرکت کنندگان برمی خیزند و به همراهی دف و ساز کوبه ای دیگری که طبل یا تاس نامیده می شود به اجرای ضربی ذکرهایی از قبیل اله، حی هو،حی اله و غیره می پردازند. گاه اتفاق می افتد که بر زمینه ذکر مکرر، آوازی موزون توسّط یک یا چند درویش اجرا می شود که ترکیبی سخت زیبا و موثر پدید می آورد. سرعت در این بخش، با افت و خیزهایی، رفته رفته افزایش می یابد و اغلب در این حالت ریتم های دوتایی به طرز نامحسوسی و با افزایش سرعت به ریتم های سه تایی تبدیل می شوند. شرکت کنندگان، که از ابتدای قیام موهای بلند خود را باز کرده و روی شانه ها ریخته اند، با حرکات موزون و دم و بازدم های پر صدا ذکرهای خود را همراهی می کنند. به تدریج همگان به وجد می آیند و مراسم به مرحله ای نزدیک می شود که در آن هر کس ذکر دلخواه خود را بدون دغدغه هماهنگی با دیگران می خواند. سرعت بار دیگر افزایش می یابد و یک دقیقه قبل از پایان، با سکوت دف ها، ذکر بسیار سریعی خوانده می شود و مراسم که می تواند از سه ربع ساعت تا بیش از دو ساعت به طول انجامد، با ذکر اله اله اله هی و فاتحه پایان می یابد.

سه تار سازي است قديمي و از دسته سازهاي زهي كه در اثر ضربه ناخن انگشت سبابه به صدا در مي آيد . وجه تسميه سه تار معلوم است ؛ زيرا اول داراي سه سيم بوده و بعد ها يك سيم به آن اضافه شده است . مي گويند كه سيم چهارم را "مشتاق عليشاه " اضافه كرده و به نام او آن را " مشتاق " گويند . سه تار تشكيل شده از كاسه ، دسته و پنجه كه محل گوشي ها است. كاسه اين ساز تقريبا كروي و به شكل گلابي است كه از وسط نصف كرده باشند.

جنس كاسه از چوب درخت توت است . روي كاسه ساز صفحه نازك چوبي قرار دارد كه درروي آن نزديك دسته ساز چند سوراخ تعبيه شده است . اندازه سه تار در نواحي مختلف فرق مي كند و بطور متوسط در حدود 76 تا 80 سانتي متر است محل ارتعاش آزاد سيم يعني فاصله خرك تا شيطانك 63 سانتي متر است . روي دسته به وسيله زه باريكي پرده بندي شده است و در پهلوي دسته شياري است كه محل گره زدن زه پرده ها است .

پرده هاي اصلي با چند لا، زه پيچيده شده است كه آن را شاه پرده و پرده هاي فرعي را ميان پرده مي گويند . سه تار داراي چهار سيم است . سيم ها در انتها به سيم گير متصل بوده و پس از عبور از خرك موازي هم در امتداد دسته از شيار شيطانك رد شده و بعد از يك " زه چهار لا " كه فوق شيطانك است گذشته و به گوشي ها پيچيده مي شود . گوشي روي پنجه مخصوص سيم سفيد ( اول و سوم ) و گوشي پهلوي پنجه مخصوص دو سيم زرد ( دوم و چهارم ) است . در آزمايش هايي كه روي تارهاي مرتعش بعمل آمده معلوم شده كه سيم هايي كه با زدن مضراب به ارتعاش در مي آيد اگر محل مضراب در كنار باشد "هارمونيك " فراوان يا فركانس زياد ايجاد مي كند.

ازين جهت چنين سازي صدايي تيز فلزي دارد . در صورتي كه اگر به جاي مضراب ناخن يا انگشت را بكار بريم از عده هارمونيك با فركانس زياد كاسته شده و صدا ملايم تر به گوش مي رسد ازين جهت صداي سه تار از سازهاي مشابه لطيف تر است . سه تار داراي 25 تا 28 پرده است . وسعت صوتي آن در روي سيم اول از ( do3 تا SoI4 ) و روي سيم زرد از ( SOI1 تا Re4 ) است . براي نواختن ، سه تار را روي ران پا قرار مي دهند و با ناخن انگشت سبابه دست راست عمود بر امتداد سيم ضربه وارد ميكنند .

دانلود تكنوازي ستار با  غير لينك مستقيم

download

برای دانلود بر روی ادامه مطلب کلیک کنید.

«زبان تار»، بدیهه‌سازی سه‌تار «جلیل شهناز» با همراهی تنبک «جهانگیر ملک» در «دستگاه‌ شور»، «دستگاه سه‌گاه» و «آواز ابوعطا» است که در ۳ قطعه و به مدت زمان ۵۹ دقیقه و ۵۲ ثانیه منتشر شده است.

فهرست:
۱. بدیهه‌سازی در دستگاه سه‌گاه
۲. قطعه‌ی شور دشت
۳. بدیهه‌سازی در دستگاه‌ شور و آواز ابوعطا

دانلود

قطعه اول

27.09 MB

قطعه دوم

11.54 MB

قطعه سوم

16.46 MB

از آنجائی که اکثر هنرجویان و نو آموزان در شروع یادگیری پیانو اطلاعات کمی در مورد نحوه تمرین و یا روشهای یاد گیری یک ساز دارند داشتن آگاهی کافی و همچنین دورنمایی کلی از مسیری که پیش رو دارند می تواند به آنها در هر چه بهتر پیمودن این راه کمک کند. در این صفحه سعی کرده ام تا حد امکان به این موضوع بپردازم .
به طور کل هنرجو برای یادگیری اصولی یک ساز نیازمند فراگیری مطالب زیر است :

۱- تئوری موسیقی
محور اصلی تئوری موسیقی، بحث در مورد ماهیت، اصول، قواعد و همچنین خواندن و نوشتن و اجرای موسیقی است. همه کسانی که به نوعی به فعالیت در زمینه موسیقی می پردازند نیازمند یادگیری تئوری موسیقی می باشند. بهرمندی از دانش تئوری موسیقی در کنار فعالیت های عملی می تواند پیشرفت یک هنرجو را تضمین کند.

خوشبختانه کتاب های مختلفی در زمینه تئوری موسیقی در کشورمان منتشر شده است که هنرجو می تواند به تنهایی یا زیر نظر مربی به یادگیری مفاهیم آن بپردازد. از میان کتاب های منتشر شده در ایران شخصا کتاب "تئوری بنیادی موسیقی" تالیف پرویز منصوری را می پسندم. این کتاب در عین سادگی و روان بودن تقریبأ به همه مباحث تئوری موسیقی پرداخته است و می تواند مرجعی مناسب برای علاقه مندان به موسیقی باشد.     

۲ - سلفژ
کلمه سلفژ ممکن است برای بسیاری از هنرجویان مبتدی نا آشنا باشد. معنی این کلمه نت خوانی است. در این بخش هنرجو باید با مبانی نت خوانی به صورت تئوری و عملی آشنا شود.

برای خواندن و نوشتن موسیقی از خط مخصوص موسیقی يا خط نت استفاده می شود که همه هنرجویان برای فراگیری اصولی سازشان به آن نیاز دارند. خط موسيقي ابزار و الفبای آموزش در موسيقي است که مانند هر خط ديگري از نشانه ها و قواعد خاص خود بهره مي گيرد. از آنجا که يادگيري و تسلط  بر این خط نیازمند تمرین فراوان و همچنین صرف زمان کافی است از این رو  هنرجویان برای کسب موفقیت در سازشان باید از همان ابتدا یادگیری خط نت را  در رأس كار خود قرار دهند. 

سلفژ خود شامل دو بخش است:
الف ) سلفژ سازی و یا پارلات (Parlati )
هدف این بخش از سلفژ آشنایی هنرجو با نت های موسیقی (از بم ترین تا زیرترین در گستره صوتی- موسیقایی)، درک ریتم و ریتم خوانی ، تقویت سرعت در چشم خوانی (Sight Reading ) و تسلط وی بر اجرای نت های مورد نظر است.  
ب ) سلفژ آوازی و یا کانتات (Cantati )
بخش آوازی سلفژ تربیت گوش (Ear Training) هنرجو از نظر آوایی و درک صوت و نیز آموزش وی برای خواندن و سراییدن صحیح نت های موسیقی است.
از نظر اصول آموختن موسیقی سلفژ یکی از پایه ای ترین و تاثیرگذارترین بخش ها برای تربیت یک نوازنده و یا خواننده است. لذا عدم آشنایی هنرجو با این بخش موجب تضعیف پایه آموزش موسیقی در وی خواهد شد.

در  اینجا برای یادگیری سلفژ و تئوری موسیقی وبسایت زیر را برای علاقه مندان آشنا به زبان انگلیسی معرفی می کنم:

www.musictheory.net

همچنین برای تمرین سلفژ می توانید نرم افزار کم حجم و بسیار سودمند این وبسایت را که در قالب فایل Macromedia Flash می باشد از اینجا دانلود کنید. 

۳- تمرینات تکنیکی
هدف از تمرینات تکنیکی رفع ضعفهای اجرایی هنرجو است. این ضعف ها در ساز پیانو می تواند کندی در اجرا، ضعف انگشتان به خصوص انگشتان دست چپ در اجرای سریع و روان قطعات، هماهنگ نبودن دو دست، ضعف در تشخیص و هماهنگی ضرب و ریتم و ... می باشد. به علاوه. بسته به سطح نوازندگی هنرجو تمرینات تکنیکی مناسبی وجود دارد که موجب آشنایی وی با تکنیک های نوازندگی پیانو خواهد شد. این تمرینات با صلاحدید مربی برای هنرجو در نظر گرفته خواهد شد.

۴-قطعه
قطعه یا آهنگ اثری از یک آهنگساز است که برای ساز و یا سازهای به خصوصی ساخته می شود. هدف نهایی آموزش و تربیت یک نوازنده، اجرای این بخش است. برای هنرجویی که به درجه نوازندگی رسیده است نوع قطعه می تواند مهم نباشد و در واقع این هنرجو می تواند بسته به سلیقه و روحیات خود قطعه مورد نظرش را خود انتخاب کند. اما برای هنرجویی که در مرحله آموختن است انتخاب قطعه باید مناسب با سطح نوازندگی او باشد.
از آنجاییکه معمولا آهنگسازان در تصنیف قطعات خود اهداف آموزشی خاصی را دنبال نمی کنند ممکن است آثار ساخته شده آنها مناسب آموزش به هنرجو نباشد. بنابراین موسیقیدانان و مولفین کتب آموزشی موسیقی، برای بهره بردن از این گونه قطعات معمولا آنها را تا جاییکه به محتوای قطعه لطمه وارد نشود ساده می کنند. به اینگونه قطعات، قطعات ساده شدهSimplified Pieces () گفته می شود. به عنوان مثال اجرای بخشی از سمفونی شماره 5 بتهوون توسط پیانو و برای یک هنرجو که در مرحله آموزش قرار دارد امکان پذیر نیست. چرا که این قطعه برای ارکستر بزرگ نوشته شده است و نه برای یک ساز به تنهایی. در اینجا علاوه بر ساده کردن، باید قطعه به گونه ای تغییر یابد که مناسب اجرا توسط پیانو گردد و در عین حال یاد آوری کننده سمفونی 5 برای شنونده باشد.
در هر جلسه آموزش، مربی قطعه مناسب با توان هنرجو را برای وی انتخاب کرده و در اختیار او قرار می دهد. گرچه درخواست هنرجو برای یادگیری آهنگ مورد علاقه اش نمی تواند از از سوی مربی مربوطه نادیده گرفته شود ولی با اینحال وی باید در نظر داشته باشد که در صورتی که قطعه درخواست شده در حد توانایی او نباشد، سعی در اجرای قطعه به هر طریق و نگرفتن نتیجه مناسب می تواند انگیزه یادگیری و اعتماد به نفس را در وی کاهش دهد و چه بسا وی را از ادامه یادگیری موسیقی منصرف نماید.

۵- متود آموزشی :
براي يادگيري و تسلط بر روي يك ساز، روشها و تمارين ويژه اي وجود دارد كه مخصوص آن ساز ساخته و تأليف مي شوند كه به اين تمرين ها متود (Method ) گفته مي شود. متودها  همه مباحث و مفاهیم آموزشی را در قالب تمرینات ویژه و هدفدار  به هنرجو آموزش می دهند. همچنین متودها دارای سطوح آموزشی متفاوتی هستند و بسته به سطح نوازندگی هنرجو متود های مختلفی تالیف می شود. متود های جامع و کامل تر معمولا به صورت دوره (Course) تالیف می شوند و هنرجو را از سطوح مبتدی و پایه ای به سطوح پیشرفته و بالاتر هدایت می کنند. در این نوع متود ها معمولا همه نیازهای آموزشی یک هنرجو از جمله نت خوانی و تکنیک هم لحاظ می شود.
متود هايي كه براي شروع آموزش پيانو تصنيف مي شوند بايد شامل تمام فاكتورهاي فوق باشند. يعني علاوه بر آموزش خط نت و مفاهيم آن، به تدريج پايه هنرجو را براي يادگيري و تسلط بر ساز تقويت كنند. از آنجا كه در بيشتر موارد آموزش موسيقي از سنين پايين تر آغاز مي شود، اين متود ها بايد طوري طراحي شوند كه بتواند با هنرجو ارتباط برقرار كند. به كار بردن قطعات آشنا براي گوش كودك در كنار تمرينات تكنيكي، استفاده از شكل ها و تصاوير مناسب (در صورت امكان رنگي) و چاپ تميز و درشت خط نت از ويژگي هاي يك متود خوب براي شروع است.

از آنجایی که روند آموختن ساز به خصوص ساز پیانو که از گستردگی آموزشی بالاتری برخوردار است ممکن است موجب خستگی هنرجو شود، مولفین اینگونه متود ها سعی می کنند برای حفظ زيبايي و جذابيت کار به نوعی تمرینات آموزشی را با قطعات آشنا با گوش هنرجو تلفیق کنند به گونه ای که هم لطمه ای به قطعه اصلی وارد نشود و هم اهداف آموزشی متود تحقق یابد. معمولا متودهايي كه در قالب آهنگ هستند بيشتر مورد توجه هنرجويان به خصوص كودكان قرار مي گيرند. علاوه بر اين، همزمان با افزايش سطح نوازندگي هنرجو، قطعاتي در قالب آهنگ و متناسب با سطح توان هنرجو از سوي مربي مربوطه اش انتخاب شده و در اختيار او قرار مي گيرد تا هنرجو برای ادامه مسیر انگیزه لازم را کسب کند . اين كار علاوه بر افزايش علاقه و ذوق در هنرجو زمينه آشنايي او با آهنگسازان و سبكهاي مختلف هنري را نيز مهيا خواهد كرد.

پيشرفت يك هنرجو تا حدود زيادي به ميزان تمرين و همچنين روشي كه براي تمرين بر مي گزيند وابسته است. پس از انتخاب و پيشنهاد يك متود و یا قطعه مناسب توسط مربي، مطالب درس داده شده در هر جلسه آموزش بايد توسط هنرجو مرتبا تمرين و تكرار شوند. براي پيشرفت مطلوب زياد تمرين كردن به تنهايي كافي نيست بلكه چگونه تمرين كردن بسيار مهم تر است.  

براي يك تمرين مؤثر به چه چيزهايي بايد توجه داشت؟

تمرينات پيوسته و منظم باشند
 بهترين و مؤثرترين روش تمرين، تمرين روزانه است. به اين ترتيب كه هنرجو بايد برنامه ای مشخص و منظم براي تمرين روزانه و براي مدت معيني از روز براي خود در نظر بگيرد. شروع تمرين کمی قبل از تحويل تكاليف و فاصله زماني زياد بين هر دو جلسه تمرين به شدت از كارايي تمرينات خواهد كاست. زمان متوسط تمرين روزانه بين 30 دقیقه تا 2 ساعت در روز است كه البته اين زمان بسته به فعاليت و علاقه هنر جو ممكن است متفاوت باشد.

زمان شروع تمرين بايد مناسب باشد
 وضعيت جسمي و روحي هنرجو در هنگام تمرين بسيار اهميت دارد. افراد مختلف داراي فعاليت هاي بيولوژيكي متفاوتي هستند و زمان اوج فعاليت روزانه در افراد مختلف متفاوت است. به طور معمول، بهترين زمان براي تمرين موسيقي، عصر هر روز مي باشد.

مكان تمرين و موقعيت ساز مناسب باشد
 مكان قرار گيري ساز بايد به گونه اي باشد كه هنرجو احساس راحتي كند. محل تمرين بايد ساكت باشد تا هنرجو بتواند تمركز بهتري داشته باشد همچنين براي تمرين بايد از نور كافي و مناسب بهره برد. براي كيبورد و ارگ حتما بايد از پايه مخصوص ساز استفاده شده و ارتفاع پايه متناسب با قد هنرجو باشد براي تنظيم پايه بايد دقت داشت كه ساعد هنرجو به هنگام نواختن تقريبا در امتداد افق باشد. همچنين بايد از يك صندلي ثابت و راحت، با ارتفاع مناسب و بدون تكيه گاه براي دست استفاده شود.

پیانو های آکوستیک که از ارتعاش سیم برای تولید صوت استفاده می کنند مانند سایر سازهای زهی نظیر ویلن و گیتار باید برای داشتن صدای مطبوع کوک شوند. کوک کردن ساز پیانو در مقایسه با سازهای ذکر شده تفاوت های اساسی دارد. اولین تفاوت مربوط به تعداد سیم های این ساز می باشد که این تعداد در پیانو های استاندارد به بیش از ۲۳۰ سیم می رسد. درحالی که تعداد سیم های یک ویلن به ۴ و گیتار کلاسیک به ۶ محدود می شود! تعداد زیاد سیم های پیانو کوک کردن آن را بسیار مشکل تر می کند ولی خوشبختانه ماندگاری کوک در این ساز بسیار طولانی تر از سازهای زهی دیگر است.
پیانو های دیجیتال به دلیل داشتن سیستم تولید صوت الکترونیکی در این بحث نمی گنجند.   
قبل ازخواندن این بخش پیشنهاد می شود صفحه درباره پیانو را مطالعه فرمایید.

چرا پیانو از کوک خارج می شود؟

میزان رطوبت  و دمای هوا
مهمترین عوامل از کوک خارج شدن پیانو تغییرات، به خصوص تغییرات ناگهانی دما و رطوبت محیط است. این دو عامل بیشترین تاثیر را بر ساند بورد ساز که از جنس چوب است می گذراند. هرگاه رطوبت هوای محیط زیاد شود ساند بورد با جذب رطوبت، کمی منبسط شده و درنتیجه با فشار به بریج که انتهای سیم های پیانو به آن وصل است کوک سیم ها را بالا می برد. عکس این اتفاق زمانی که هوای محیط خشک است می افتد و ساند بورد جمع تر شده و با آزاد تر شدن سیم ها کوک پیانو کم می شود. دمای هوا عامل دیگریست که روی ساند بورد و سیم های پیانو تاثیر می گذارد. سرما و گرما  می توانند موجب تغییر حجم و اندازه جزیی این بخش های پیانو شوند. ولی همین تغییرات جزئی برای تغییر کوک ساز کافیست.          
این تغییرات معمولاً در ابتدای نیمه اول و دوم سال اتفاق می افتد از این رو ابتدای هر نیمه می تواند زمان خوبی برای کوک کردن ساز باشد. تغییرات ناگهانی دما و رطوبت محیط بیشتر زمانی رخ می دهند که سیستم حرارتی-برودتی ساختمان به دلیل ترک ساکنین آن فعال نباشد. گرچه این اتفاق گاهی به دلیل ترک طولانی تر ساختمان مانند مسافرت ناگزیر است با این حال برای جلوگیری از تغییر کوک ساز بهتر است تا حد امکان شرایط محیطی یکنواختی برای ساز فراهم کرد.        

نو بودن ساز
پیانوهای نو به دلیل خام و همساز نبودن بخش های تشکیل دهنده آن که عمدتاً از جنس چوب و فلز می باشد با سرعت بیشتری کوک خود را از دست می دهند. از این رو برای تثبیت کوک ساز ممکن است در سال اول خریداری بسته به مدل و کیفیت ساز تا ۴ بار یا بیشتر احتیاج به کوک داشته باشند.  

حرکت دادن پیانو
حرکت دادن ساز به خصوص بلند کردن آن می تواند به راحتی کوک ساز را تغییر دهد. تکان و لرزش شدید ساز به سیم ها و ساند بورد فشار آورده و موجب تغییر تنش روی آن ها شده و در نتیجه ساز از کوک خارج می شود. برای جلوگیری از این اتفاق، تغییر مکان پیانو باید به آرامی و تا حد امکان به کمک چرخ های آن انجام شود.     

نواختن با پیانو
شاید عجیب باشد ولی نواختن پیانو به خصوص زمانی که قوی می نوازید به مرور کوک ساز را تغییر می دهد. این بدان علت است که  ضربه چکش های ساز موجب ارتعاش سیم ها شده و در نتیجه این ارتعاش ها به تدریج سیم ها از کوک خارج می شوند. این عامل در مقایسه با عوامل ذکر شده فوق تاثیر ضعیف تر و تدریجی تری بر کوک ساز دارد ولی در نهایت با گذر زمان می تواند موجب از کوک خارج شدن ساز شود. به همین دلیل حتی وقتی شرایط نگهداری پیانو مناسب باشد باز هم کوک آن تغییر می کند.       

لق شدن سیم گیر ها
سیم گیرها قطعات کوچکی به شکل پین هستند که در درون چوب چند لایه (لمینیت )نصب و محکم شده اند و یک سر سیم های پیانو با آنها وصل شده است. با چرخش این پین ها کوک سیم کم و یا زیاد می شود. سیم گیر ها به دلیل فشار و تنش بسیار زیادی که تحمل می کنند به تدریج و به مقدار جزئی در جای خود می چرخند. این چرخش پین ها هرچند کوچک می تواند تاثیر محسوسی در کوک پیانو ایجاد کند. از این رو به مرور زمان پیانو کوک خود را از دست می دهد. 
در پیانو های قدیمی سیم گیرها ممکن است در طول سالیان متمادی و در اثر فشار سیم یا چرخش زیاد به دلیل دفعات زیاد کوک لق شوند. این مشکل ممکن است به مرور و برای یک یا چند پین ایجاد شود که در نتیجه نت های مربوط به این سیم ها با فاصله کوتاهی پس از کوک شدن از کوک خارج می شوند. در اینگونه موارد تنها راه حل برای رفع این مشکل کمک گرفتن از یک تکنیسین مجرب تعمیر پیانو می باشد.           

چرا و در چه بازه زمانی باید پیانو را کوک کرد؟

پیانویی که از کوک خارج می شود جدای از آزار دادن گوش نوازنده به دلیل ناهماهنگ و نا موزون بودن صداها، به تدریج انگیزه نواختن را از هنرجو خواهند گرفت. به علاوه صداهای ناهماهنگ پیانو می تواند به مرور درک و دریافت هنرجو از اصوات درست را دچار اختلال کرده و یا به زبان عامیانه گوش هنرجو را خراب کند.
کوک مرتب و به موقع پیانو همچنین به حفظ و ماندگاری پیانو کمک خواهد کرد. عملکرد سیم ها و ساند بورد پیانو با کوک مرتب و البته نواختن ساز به تدریج بهتر شده و یا به اصطلاح ساز جا افتاده می شود.       
اکثر تولید کنندگان و همچنین تکنیسین های پیانو حداقل ۲ کوک در سال را برای حفظ صدای درست ساز توصیه می کنند. با این حال بسته به نوع و میزان استفاده ای که از ساز می شود این تعداد می تواند متفاوت باشد. اگر ساز شما تنها به عنوان بخشی از مبلمان منزلتان بوده و استفاده بسیار کمی از آن می کنید ممکن است تا ۱ سال احتیاجی به کوک نداشته باشید ولی اگر حد اقل هفته ای ۱ بار با آن می نوازید شما به دست کم ۲ کوک در سال احتیاج خواهید داشت. پیانوهایی که به میزان زیاد از آن ها استفاده می شود -مانند پیانو های نوازندگان حرفه ای یا پیانوهای آموزشگاه ها و سالن های کنسرت- ممکن است هر ماه نیاز به کوک داشته باشند.
همانطور که پیشتر گفته شد، شرایط خاص مانند تغییر ناگهانی رطوبت و دمای محیط و همچنین  تغییر مکان ساز می تواند ساز را از کوک خارج کند. اگر بخواهیم این شرایط را در نظر نگیریم بهترین زمان برای کوک پیانو ابتدای هر فصل است که این کوک ها به کوک فصلی موسومند. برای پیانو هایی که به ۲ کوک در سال نیاز دارند ابتدای بهار و پائیز که شاهد تغییرات قابل ملاحظه دما و رطوبت محیط هستیم زمان مناسب کوک ساز خواهد بود.               

نمائی از اجزای داخلی یک پیانو دیواری 

چگونه باید از پیانو نگهداری کرد؟

در زیر به برخی از نکاتی که برای نگهداری پیانو باید انجام دهید اشاره کرده ام :

محافظت در برابر سرما و گرما
پیانو را باید از هر گونه وسیله حرارتی نظیر بخاری رادیاتور و ... دور نگاه داشت.  خشکی پیش از حد هوا و حرارت زیاد به راحتی می تواند آسیبهای جدی به ساند بورد و بدنه ساز که از چوب هستند وارد کند. اگر نمی توانید از خشکی هوا اجتناب کنید حتما از یک دستگاه بخارساز خانگی برای جبران رطوبت محیط استفاده کنید.   
همچنین باید از نگهداری  پیانو در هوای سرد اجتناب کرد. برای محافظت از ساز باید از قرار دادن ساز نزدیک مکان هایی که در معرض هوای سرد قرار دارند مانند درب و پنجره خودداری کرد. همچنین در فصل زمستان قبل از ترک خانه به مدت طولانی باید دمای محیط را درحد مناسبی ثابت نگه دارید.
از قرار دادن پیانو درمعرض تابش مستقیم نور آفتاب باید شدیداً خود داری کرد. این کار به مرور رنگ ساز را از بین برده و در صورت خشک بودن هوا موجب ترک برداشتن چوب یا ساند بورد ساز می شود.
به طور کل هر محیطی که انسان در آن احساس راحتی می کند برای پیانو نیز مناسب است.         

محافظت در برابر رطوبت
از قرار دادن ساز در مکان هایی که رطوبت بالا دارند باید پرهیز کرد. رطوبت بالا موجب زنگ زدن سیم ها و تاب برداشتن و تغییر شکل ساند بورد و قطعات چوپی اکشن ساز می شود. در مناطق مرطوب می توان از کیسه های رطوبت گیر در درون پیانو استفاده کرد. به طور کل رطوبت نسبی ۴۵ تا ۶۰ درصد و دمای ۲۰ درجه بدونه تابش مستقیم نور خورشید بهترین شرایط برای نگهداری پیانو می باشد.  

کوک مداوم و منظم
برای تجربه صدایی خوب و مطبوع و همچنین حفظ سازتان در یک وضعیت ایده ال باید آن را به طور مداوم و طبق برنامه منظم کوک کنید.

تمیز نگاه داشتن ساز
سازتان را برای حفظ زیبایی و جلوگیری از لک شدن، هر از چند گاه و به کمک پارچه نرم تمیز کنید. در مورد کلیدهای پیانو بهتر است از مواد پاک کننده مخصوص لوازم خانگی استفاده کنید. هنگام تمیز کردن کلید های پیانو توجه داشته باشید در صورتی که ماده پاک کننده به صورت اسپری باشد از پاشیدن مستقیم به سطح کلید ها خود اری کنید، زیرا کناره های کلیدهای پیانو معمولا فاقد روکش بوده و مایع اسپری می تواند بین کلیدهای پیانو چکیده و موجب خرابی آن ها شود. برای جلوگیری از این کار اسپری را به یک پارچه نرم پاشیده و به کمک آن کلید ها را تمیز کنید. بلافاصله پس از تمیز کردن کلیدها باید آن ها را با پارچه نرم دیگری خشک کنید. در زمانی که از ساز استفاده نمی کنید همیشه درپوش کلید ها را ببندید تا از ورود گرد و خاک و ضایعات دیگر جلوگیری شود. هرگز از مواد شوینده و حلال قوی برای تمیز کردن بدنه و کلید ها استفاده نکنید زیرا این مواد به راحتی می توانند روکش یا پولیش ساز را از بین ببرند. همچنین پارچه های زبر موجب ایجاد خراش های کوچک سطحی بر روی لایه پولیش ساز می شوند. بنابراین بهتر است از پارچه های نرم برای این کار استفاده کنید.    

درباره پیانو
پيانو مهمترين و قوي ترين ساز خانواده كلاويه اي یا کلید دار است. اين ساز را ساز مادر ناميده اند زيرا هم از محدوده يا وسعت صداي بيشتري نسبت به سازهاي ديگر ( به غير از ارگ ) برخوردار است و هم اين امكان را به نوازنده مي دهد تا همزان ده نت را اجرا كند، يعني به تعداد تمام انگشتان دست. محدوده صداي اين ساز كمي بيشتر از هفت اكتاو است و از لحاظ کیفیت و طنین صدا، مطبوع ترين و وسيع ترين ساز در بين سازهاي موسيقي است. اين دو خصوصيت سبب شده كه از پيانو به عنوان ساز سلو ( تك نواز )، ساز همراهي كننده و نيز ساز شركت كننده در اركستر مجلسي و بزرگ و همچنين در سبك هاي جديد جز ، راك و پاپ استفاده شود.
كلمه پيانو كوتاه شده كلمه "PianoForte " (به معني ضعيف-قوي) است كه در سال 1709 توسط  Bartolommeo Cristofori ايتاليايي از روي ساز ديگري به نام هارپسيكورد ساخته شد. كريستوفوري با تغيير بر روي مكانيسم زخمه اي هارپسيكورد، آنرا تبديل به كوبشي نمود. در اين سيستم جديد شستي ها با مكانيسم خاصي به مضراب هاي چكشي ساز مربوط مي شوند، به طوريكه هرگاه بر روي شستي بكوبيم، چكش مضراب نيز بر روي سيم كوبيده شده و دوباره به عقب باز مي گردد. اين سيستم بعدها توسط آلماني ها تكميل شده و پيانو هاي امروزي به وجود آمدند.  

انواع پیانو:

گراند پیانو (Grand Piano)

پیانوهای دیواری در ارتفاع های مختلف، با بدنه - اغلب با چوب تمام شده - متفاوت و انواع مدل ساخت بدنه وجود دارند که بدون شک می توانند سلیقه شما را راضی کنند. در اولین قدم مهمترین پارامتر برای اینکه متوجه شوید پیانو عمودی چقدر حالت مبتدی دارد و چقدر حالت حرفه ای ارتفاع پیانو دیورای است. ارتفاع یک پیانو دیواری از کف زمین تا بالای آن اندازه گیری می شود (چه پیانو چرخ داشته باشد چه نداشته باشد).

دلیل این امر بیشتر به این خاطر است که عرض و تقریبآ عمق پیانو ها با کمی تفاوت یکسان است و این ارتفاع ساز است که در حجم بدنه پیانو تاثیر بیشتر را می گذارد، هرچه ارتفاع بیشتر باشد پیانو حجم صوتی بیشتری دارد. حجم صوتی ارتباطی به رنگ یا شفاف و مات بودن صدا ندارد و صرفآ صوت حاصله از این پیانو قوی تر خواهد بود. چرا که پیانو بلند علاوه بر آنکه سیم های طولانی تری هم دارد، صفحه صدای (Sound Board) بزرگتری دارد که باعث تولید صدای قوی تر می گردد.

از زمانی که پیانو ساخته شد به دلیل رنگ زیبای صدا و توانایی آن در اجرای همزمان چندین نت، این ساز بزرگ همواره مورد توجه موسیقیدانان در سبک های مختلف بوده و هست.

موسیقی ایران هم از این پدیده مستثنی نبوده و پیانو در آن نقش قابل توجه ای را ایفا کرده. اولین پیانوهایی که وارد ایران شد در واقع هدایایی بودند از طرف پادشاهان اروپایی به شاهزادگان و شاهان ایران، که نوازندگان درباری از این سازها سالها بصورت کاملا" ابتدایی استفاده میکردند.

محمد صادق خان که نوازنده سنتور دربار بود، گاهی اوقات سری هم به پیانوی دربار می زد و قطعاتی را هم با آن ساز می نواخت. استمرار و علاقه ایشان به نواختن پیانو به حدی رسید که بعدها رسما" نوازنده پیانو شد و در مواردی هم تجربیات خود در استفاده از این ساز را در اختیار دیگران قرار میداد.

اما نوازندگی پیانو بطور جدی سالها پس از ورود این ساز به ایران شروع شد، یعنی پس از آنکه لومر موسیقی کلاسیک را در ایران رایج کرد. لومر یک افسر نظامی و معلم موسیقی فرانسوی بود که به دعوت ناصرالدین شاه برای تدریس در دارالفنون به تهران آمده بود. لومر با همکاری سالار معزز که معلم سلفژ بود و در گروه موسیقی نظامی تدریس میکرد -مدتی هم شاگرد کورساکوف بود- شروع به تدریس رسمی پیانو در ایران کردند. در همین سالها بود که پای اتودهای پیانو و همچنین اتودهای سایر سازها مثل ویلن، فلوت و ... به جمع موسیقیدانان و نوازندگان ایرانی باز شد.

پس از انقلاب مشروطه و با توجه به تمایل رضا شاه به فرهنگ غرب، رسما" مدرسه موسیقی در ایران تاسیس شد و انجمن های موسیقی مانند انجمن فیلارمونیک تهران شروع به گسترش موسیقی غربی کردند. بتدریج ساز پیانو بعنوان ساز اجباری در هنرستانها و دانشگاهها در رشته های موسیقی کلاسیک تدریس شد و در کنار آن موسیقیدانان موسیقی ایرانی نیز تمایل به استفاده از این ساز کلاسیک را پیدا کردند.
 
از اولین نوازندگانی که با استفاده از امکانات کامل پیانو اقدام به نواختن موسیقی ایرانی کرد می توان به مرتضی محجوبی اشاره کرد(هر چند او از تکنیکهای نوازندگی پیانو کلاسیک چندان بهره ای نمیبرد). وی از آهنگسازان و نوازندگان اصلی رادیو و برنامه گلها بود و با بزرگانی چون بنان و قوامی همکاری میکرد.

محجوبی جزو اولین کسانی بود که آکوردهای مخصوص موسیقی ایرانی را روی پیانو اجرا کرد و توانست توجه موسیقیدانان ایرانی را به پیانو-بعنوان یک ساز با قابلیت های موسیقی ایرانی-به خود جلب کند. از ساخته های او میتوان به تصنیف های "کاروان"، "من از روز ازل"، "نوای نی "و"پیش درآمد دشتی " اشاره کرد. قابل توجه این که شیوه نوازندگی و آهنگسازی مشیرهمایون شهردار و جواد معرفی که از نوازندگان شاخص رادیو در آن زمان بودند نیز تحت تاثیر محجوبی بوده است.

جواد معروفی پس از دریافت دیپلم موسیقی از هنرستان فعالیتهای خود برای تاسیس انجمن موسیقی را آغاز کرد و همواره بعنوان سولیست آن ارکستر ایفای نقش میکرد. وی با وجود آنکه شیوه خاص برای نوازندگی داشت از مرتضی محجوبی و مشیر همایون هم الهام گرفته بود. معروفی در کنار نواختن پیانو رهبر ارکستر رادیو و رهبر ارکستر بزرگ گلها هم بود. از شاگردان موفق جواد معروفی میتوان از انوشیروان روحانی نام برد که برای کمتر کسی در ایران گمنام است. وی در 18 سالگی برای ادامه تحصیل موسیقی به کنسرواتوار پاریس رفت و پس از پایان تحصیلات به ایران برگشت و عضو شورای موسیقی رادیو تلویزیون ایران شد.

انوشیروان روحانی نقش مهمی در معرفی پیانو بعنوان یک ساز برای موسیقی مردم پسند ایرانی ایفا کرد و قطعات و ساخته های او هنوز جزو زیباترین و خاطره انگیزترین قطعات مردمی میباشد.

اردشیر و انوشیروان روحانی ، سامان احتشامی و ... که اغلب از شاگردان جواد معروفی بودند در این میان جزو گروهی از نوازندگان بودند که بخاطر نواختن اتودهای کلاسیک از تکنیک بالای برخوردار شدند. اغلب این پیانیستها که قطعات ایرانی مینواختند در حین تنظیم موسیقی به نکات خاصی در هارمونی موسیقی ایرانی دست پیدا میکردند که تا آن موقع کمتر برای کسی مشخص بود. بخصوص دستگاهها و گامهایی که کمتر آهنگسازی سراغ آنها می رفت مانند سه گاه، بیات ترک و ... اما این پیانیستها همیشه با تغییر کوک و آزمون و خطا راه حلهایی برای چند صدایی کردن دستگاههای موسیقی ایرانی می یافتند. با دقت به این روش متوجه میشویم که، یکی از ضعف های موسیقی ایرانی که ضعف هارمونی بود بتدریج در حال رفع شدن بود.

خوشبختانه پس از انقلاب به علت بها دادن به موسیقی ایرانی، نوازندگی پیانو ایرانی به قویترین حد خود از لحاظ تکنیک و دانش موسیقی رسید بطوری که کارهای ایشان در مواردی به مراتب برتر از کارهای نوازندگان سایر سازهای ایرانی بود. کلاسیک بودن ساز پیانو از یکطرف و وجود مطالب و قطعات زیاد موسیقی کلاسیک برای این ساز در ایران به تدریج نوازندگی پیانو را از حالت ایرانی به سمت کلاسیک سوق داد. اتفاقی که برای سایر سازها مانند ویلن در ایران نیفتاد، شاید به این خاطر که بیان احساسات ایرانی با توجه به توانایی های فیزیکی ویلن امکانپذیرتر بود تا با پیانو، به بیان دیگر شاید یک دلیل کشیده شدن نوازندگان پیانو به سمت موسیقی کلاسیک در ایران عدم توانایی ساز در بیان احساسات ایرانی همانند یک نوازنده ویلن بود.

امید است موسیقی ایرانی تنها مصرف کننده موسیقی کلاسیک و غربی نباشد و بتواند با استفاده از تکنیک ها و دانش آن حرف های جدید و زیباتری از گذشته برای بیان داشته باشد. 

نواختن موسیقی سنتی ایران با پیانومعمولی کار دشواریست چونکه ساخت پیانو بر پایه دوازده صوت در هر هنگام (اکتاو) است در صورتی که در موسیقی سنتی احتیاج به هفده صوت است، یعنی اگر پیانو را از اول برای موسیقی سنتی ساخته بودند میبایستی پنچ کلید به هر هنگام اضافه میکردند که البته طول آن پیانو یک برابر و نیم بزرگترو چندین برابرگرانترمیشد.

تمایز دیگر بین صوت های پیانو معمولی و اصوات سنتی ما، فاصله صوت ها از یکدیگراست. توضیح آنکه تنش (فرکانس) یک کلید پیانو نسبت به تنش کلید قبل از آن ٠۵٩۴ /١ یا تقریبا شش در صد بیشتر است. باین ترتیب اگر از یک کلید پیانو، مثلا سل، شروع کرده و پس از طی دوازده فاصله بطرف بالا حرکت کنیم به کلید هنگام یا سل دیگری خواهیم رسید که تنش آن دوبرابر کلید سل اولی خواهد بود. ضریب ٠۵٩۴ /١ در حقیقت ریشه دوازدهم عدد دو است یعنی عددی که چون دوازده مرتبه در خودش ضرب شود مساوی با عدد دو باشد. تصاعد تنش صوتی برمبنای یک ضریب مشخص که در تمام موسیقی غرب معمول است، یک حالت ِ تعادلی به موسیقی اروپایی میدهد که در موسیقی سنتی وجود ندارد و همین اعتدال درفواصل صوتی ِ موسیقی غربی است که همنوازی (هارمونی) را، دراجرای یک مجموعه بزرگی از آلات موسیقی، مثلا چون یک سنفونی، آسان ساخته است. در موسیقی ما بر عکس ِ موسیقی غرب تعادل صوتی بکاربرده نمیشود و فواصل صوتی تا اندازه ای منوط به دستگاه مورد نظراست، کما اینکه همنوازی بزعم آنچه که در غرب معمول است در موسیقی ما نایاب میباشد. البته در موسیقی ما، مانند اکثر تمدن های دیگر دنیا، فاصله هنگام بوضوح مطرح است.

محدویت سازهای غربی در اجرای موسیقی ایرانی:


نواختن موسیقی سنتی ایران با پیانومعمولی کار دشواریست چونکه ساخت پیانو بر پایه دوازده صوت در هر هنگام (اکتاو) است در صورتی که در موسیقی سنتی احتیاج به هفده صوت است، یعنی اگر پیانو را از اول برای موسیقی سنتی ساخته بودند میبایستی پنچ کلید به هر هنگام اضافه میکردند که البته طول آن پیانو یک برابر و نیم بزرگترو چندین برابرگرانترمیشد.

تمایز دیگر بین صوت های پیانو معمولی و اصوات سنتی ما، فاصله صوت ها از یکدیگراست. توضیح آنکه تنش (فرکانس) یک کلید پیانو نسبت به تنش کلید قبل از آن ٠۵٩۴ /١ یا تقریبا شش در صد بیشتر است. باین ترتیب اگر از یک کلید پیانو، مثلا سل، شروع کرده و پس از طی دوازده فاصله بطرف بالا حرکت کنیم به کلید هنگام یا سل دیگری خواهیم رسید که تنش آن دوبرابر کلید سل اولی خواهد بود. ضریب ٠۵٩۴ /١ در حقیقت ریشه دوازدهم عدد دو است یعنی عددی که چون دوازده مرتبه در خودش ضرب شود مساوی با عدد دو باشد. تصاعد تنش صوتی برمبنای یک ضریب مشخص که در تمام موسیقی غرب معمول است، یک حالت ِ تعادلی به موسیقی اروپایی میدهد که در موسیقی سنتی وجود ندارد و همین اعتدال درفواصل صوتی ِ موسیقی غربی است که همنوازی (هارمونی) را، دراجرای یک مجموعه بزرگی از آلات موسیقی، مثلا چون یک سنفونی، آسان ساخته است. در موسیقی ما بر عکس ِ موسیقی غرب تعادل صوتی بکاربرده نمیشود و فواصل صوتی تا اندازه ای منوط به دستگاه مورد نظراست، کما اینکه همنوازی بزعم آنچه که در غرب معمول است در موسیقی ما نایاب میباشد. البته در موسیقی ما، مانند اکثر تمدن های دیگر دنیا، فاصله هنگام بوضوح مطرح است.

گام استاندارد غربی:

گام دوازده صوتی غربی که بگام کروماتیک معروف است گامیست معتدل که درآن هر کلید پیانو، معرف یک صوت (یا یک نت ) میباشد. این گام شامل تمام ِ اصواتیست که در موسیقی غربی وجود دارد و کلیه موسیقی کلاسیک غرب و تمام آلات موسیقی اروپایی بر مبنای همین گام طرح شده اند. گام کروماتیک در حقیقت تلفیقی است از گام های نامعتدل ِ قبل از زمان باخ که دراروپای آنزمان معمول بوده. بعضی براین باورند که گام معتدل گامیست غیرطبیعی بدلیل اینکه اکثر خوانندگان سولو و یا تکنوازان ساز های بدون پرده خود بخود از اعتدال خارج میشوند. شاید همین طبیعی بودن موسیقی ماست که باعث ایجاد خود کاوی و یا بقول استاد مرتضی ورزی "غم" میشود. بهر صورت اگر جنبه اعتدال را فراموش کنیم، بجاست که گام هفده صوتی سنتی را "گام کروماتیک ایرانی" بنامیم چونکه هریک از پرده های تار و یا سه تار نماینده یکی از هفده صوت (یا نت) این گام است.

پیش از اینکه از معضل ِ جا دادن هفده صوت در دوازده کلید پیانو صحبت کنیم لازم است بچگونگی برآورد کردن فواصل نت ها در یک گام بپردازیم. همانطور که قبلا اشاره شد مقدار تنش هر کلید نسبت به کلید قبل از آن شش درصد بیشتر است. مثلا اگر از کلید "لا" با تنش ِ ۴۴٠ هرتز ( نوسان در ثانیه ) شروع کنیم، کلید مجاور آن یعنی "لا دیِز یا سی بمل" ۴۶۶ هرتز و "لای اکتاو" ٨٨٠ هرتز خواهد بود. اندازه گیری مستقیم تنش صوت بواحد هرتز کاریست عملی ولی بسیار مشکل که برای اولین دفعه توسط استاد ِ شادروان دکتر مهدی برکشلی بیش از شصت سال پیش بر روی آواز های ایرانی انجام گرفت. نحوه آسانتر که مناسب با پیانو الکترونیکی است، بکار گرفتن واحد جدیدیست بنام سِنت که مبنای آن نسبت ِ تنش ِ دوکلید در یک هنگام است، و بطریق زیرمحاسبه میشود:

C = log(F2 / F1 ) X 4000

که در معادله بالا

است. (F2 / F1) = فاصله به سنت و نسبت تنش دو کلید در یک هنگام C

بنا براین در گام کروماتیک معتدل فاصله هر کلید با کلید مجاور خود ١٠٠سنت است

C= log (1.0594) X 4000= 0.025 X 4000 = 100 cent

و فاصله با کلید هنگام ١٢٠٠سنت خواهد بود.

C= log (2) X4000 = 0.3 X 4000 = 1200 cent

برای ساختن یک قطعه موسیقی به ندرت به همهِ دوازده صوت در گام معتدل اروپایی یا به به همهِ هفده صوت درگام ایرانی احتیاج است. مبنای هر دو موسیقی بر پایهِ گام هشت صوتی یا گام ِ دیاتونیک استوار است که نت اول و نت هشتم ١٢٠٠سنت با یکدیگر فاصله دارند. در گامهای دیاتونیک اروپایی هشت نتِ اصلی از بین دوازده نتِ کروماتیک انتخاب میشوند بطوریکه فاصله بین هرنت و نت مجاور آن یا یکصد سنت (نیم پرده) و یا دویست سنت (یک پرده) است. گام های دیاتونیک اروپایی بر دو مدل، یا دو مُد، ساخته میشوند- مُدِ ماژور (گام بزرگ) و مُدِ مینور (گام کوچک).

مثلا دو گام از دوازده گام های بزرگ و فاصله آنها با مدل زیر انطباق دارند:

دو ماژور: دو - ٢٠٠- ر ِ-٢٠٠- می- ١٠٠- فا- ٢٠٠- سل - ٢٠٠- لا - ٢٠٠- سی - ١٠٠ - دو

سل ماژور: سل - ٢٠٠-لا - ٢٠٠-سی- ١٠٠- دو-٢٠٠- ر ِ - ٢٠٠- می-٢٠٠ - فا دیِز- ١٠٠ -سل

و همچنین دو گام از دوازده گام کوچک و فاصله آنها:

لا مینور: لا - ٢٠٠- سی- ١٠٠- دو- ٢٠٠- ر ِ-٢٠٠- می- ١٠٠- فا - ٢٠٠- سل - ٢٠٠- لا

سل مینور: سل-٢٠٠-لا -١٠٠-سی بمل-٢٠٠- دو-٢٠٠- ر ِ-١٠٠- می بمل-٢٠٠- فا -٢٠٠- سل

از مطالب بالا میتوان به چند نکته مهم پی برد:


١- کوکِ اروپایی ِ پیانو، که بر مبنای گام معتدل کروماتیک است، جوابگوی ِ هردو گام ِ بزرگ و کوچک میباشد. بقول شادروان عارف قزوینی اگر صد تا پیانو از کشتی پیاده کنند هر صدتا کوک ِ ماهور دارند، هرچند برداشت آن مرحوم کاملا صحیح نیست چونکه گام بزرگ قابلیت اجرای ِ همهِ گوشه های ماهور را ندارد.


٢- گام دیاتونیک اروپایی همنوازی بین چند ساز مختلف را آسان کرده است چونکه میتوان برای هر ساز یکی از دوازده گام، کوچک یا بزرگ، را که بآن ساز بخورد انتخاب کرد. این نوع همنوازی اجازه میدهد ساز هارا بچند گروه تقسیم کرده و برای هریک گروه، نت های ِ جدا گانه ای نوشت بطوریکه در جمع، چند صدایی تولید شده و عمق ِ محسوسی باجرای یک قطعه موسیقی بدهد.


٣- علاوه بر هشت نت اصلی که در بالا بآنها اشاره شد، چهار نوت فرعی دیگر نیزممکن است گاهگاهی موردِ استفاده قرار بگیرند.

روشهای متداول کوک کردن پیانو:


همانطور که در آغاز این مقاله ذکرشد پیانویی که دارای هفده صوت در اکتاو بوده و دارای تمام صوتهای ِ لازم ِ ایرانی باشد یافت نمیشود. خوشبختانه گام دیاتونیک ایرانی، مانند گام دیاتونیک اروپایی، بر مبنای هشت نت اصلی ساخته شده که در آن نت اول و هشتم ١٢٠٠ سنت از یکدیگر فاصله دارند، با این تفاوت که هشت نتِ اصلی ایرانی از هفده نتِ نا معتدل ِ "کروماتیک ایرانی" انتخاب شده نه از دوازده صوت معتدل "کروماتیک اروپایی". معضل ِ جا دادن هفده صوت ایرانی در دوازده کلید پیانو را میتوان با ایجاد پنج گام دیاتونیک ِ نا معتدل، یا پنج کوک خاص حل کرد. این پنج کوک که هریک با نام یکی از دستگاه های موسیقی ایرانی شناخته میشوند و بیش از صد سال پیش در بین پیانو نوازان ایرانی رواج یافته است، باین قرا ر است:
١- کوک شور، معرف دستگاه نوا و دستگاه شور و چهار نغمه آن- دشتی، ابوعطا، بیات زند و افشاری
٢- کوک ماهور، معرف دستگاه ماهور و دستگاه راست پنجگاه
٣- کوک همایون معرف دستگاه همایون و نغمه های آن- اصفهان و شوشتری
۴- کوک سه گاه معرف دستگاه سه گاه و بالاخره
۵- کوک چهارگاه معرف دستگاه چهار گاه.
کوک پیانو به منظور اجرای موسیقی ایرانی با وجود قدمت بیش از صد سال، هنوز به مرحله مشخصی نرسیده است و بستگی زیادی به انتخاب سبک و حساسیت گوش ِ خودِ نوازنده دارد، علاوه بر آن ساز های دیگر هم مجبور هستند خود را با پیانو وفق دهند. بعلاوه فواصلی که تا بحال مورد تائید نوازندگان ایرانی بوده، شامل پرده، نیم پرده، ربع پرده، سه چهارم پرده و پنج چهارم پرده، با اذعان همه نوازندگان اعدادی تقریبی اند. با دردست نداشتن وسایل اندازه گیری تنش صوتی و مقایسه آن با معیار های شناخته شده، کوک پیانوی سنتی امری کاملا ً خصوصی و شخصی بجا مانده است. باوجود چالش های فوق میتوان وجوه مشترکی در روش کوک پیانو بین نوازندگان سنتی مشاهده کرد
١ - اکثر نوازندگان کوک معتدل را ماخذ قرار داده و فقط به تغییر معدودی از دوازده کلید ِ هنگام اکتفا میکنند. باین ترتیب بیشتر فاصله ها بصورت معتدل ِ یکصد یا دویست سِنتی باقی میمانند.
٢ - چون وسعت تنش ِ ساز های ایرانی بیش از سه هنگام نیست، معمولا فقط سه هنگام میانی ِ پیانومورد استفاده قرار میگیرد.
٣ - ممکن است با دقت در کوک پیانو نوازنده بتواند مرکب نوازی کند یا بعبارت دیگر از یک دستگاه بدستگاه دیگری برود، هرچند اجرای مرکب نوازی مستلزم شنوایی بسیار حساس و آشنایی کامل بگوشه های دستگاه های مورد نظر است.
۴ - در بعضی کوک ها ممکن است فواصل یک گام را با فواصل گام ِ پیشین و یا بعدی تا اندازه ای تغییر داد. این روش که در بعضی از کوک های سنتورمرسوم است، منحصر به پیانوی معمولیست و اجرای آن گرچه مهم ولی در پیانوی الکرونیکی غیر ممکن است
در دو دهه اخیرآقای پروفسور هرمز فرهت که سالها سمت استادی کرسی موزیک را در دانشگاه دوبلین داشتند کتابی بعنوان "پندار دستگاه در موسیقی فارسی " (١) منتشر کردند که در آن شرح مبسوطی راجع باندازه گیری فواصل نت ها در گام های ایرانی درج شده است. با مطالعه برروی چند سه تار که بدقت کوک شده اند، ایشان براین باورند که فواصل را میتوان به پنج دسته مشخص تقسیم بندی کرد:
١- پرده ها که فاصله آن بین ٢٠٠ تا ٢٠۵ سنت است و اندکی با پرده دیاتونیک اروپایی تفاوت دارد.
٢- نیم پرده هایی که فاصله آنها ٩٠ سنت یا کمتر است و کاهش محسوسی از نیم پرده اروپایی است.
٣- پرده های میانی کوچک که فاصله آنها بین ١٢۵ و ١۴۵ سنت میباشد.
۴- پرده های میانی بزرگ که فاصله آنها بین ١۵٠ و ١٧٠ سنت است.
۵- پرده اضافی که فاصله آن در حدود ٢٧٠سنت بوده یعنی نزدیکتر به یک و نیم پرده اروپائیست و مورد استفاده زیادی نیست.
در اینجا برای روشن شدن نکات بالا بدو مثال اکتفا میکنیم که هر دو آنها کوک هائیست که آقای رامین ذوالفنون در نواختن موسیقی ایرانی بر روی پیانو بکار میگیرد. این قطعات به منظور اندازه گیری دقیق فواصل بر روی پیانوی الکترونیکی اجرا شده است. ایشان دارای سابقه طولانی در نواختن پیانو به سبک استادِ شادروان مرتضی محجوبی بوده و سال هاست که با کوکِ پیانو مأنوسند
١ - گام چهار گاه - این گام برروی گام دو ِ بزرگ ساخته شده است.
گام دو ِ بزرگ: دو- ٢٠٠- ر ِ -٢٠٠- می- ١٠٠- فا- ٢٠٠- سل - ٢٠٠- لا - ٢٠٠- سی - ١٠٠ - دو
گام چهارگاه : دو - ١۵۵- ر ِبمل - ٢۴۵ -می-١٠٠ -فا- ٢٠٠ -سل - ١۴٠- لابمل -٢۶٠ -سی - ١٠٠ -دو
در گام چهار گاه بالا کلید ر ِ بمل را باندازه ۵۵ سنت ( بطرف چپ) بالا برده و به ر ِ ُکرُن تبدیل میکنیم و همچنین با بالا بردن لا بمل باندازه ۴٠ سنت آنرا به لا ُکرُن تبدیل میکنیم. حاصل این جابجایی تغییر در فواصل اول، دوم، پنجم و ششم است. انتخاب کلید ها تا اندازه ای بسته بمیل ِ خود نوازنده است مثلا میتوانیم تنش ِ کلید ر ِ را ۴۵ سنت و کلید لا را ۶٠سنت (بطرف راست) کاهش دهیم تا گام ِ زیر را بسازیم که فواصل و صدای آن کاملا ً با گام فوق منطبق است.
گام دوم چهارگاه : دو- ١۵۵- ر ِ - ٢۴۵- می- ١٠٠- فا- ٢٠٠- سل - ١۴٠ - لا- ٢۶٠- سی - ١٠٠- دو
٢ - گام های سه گاه، شور و نغمه اصفهان در یک کوک - با بالا بردن یا کاهش دادن تنش چهار کلید: دو(٧-)، می بمل(٣۵ +)، فادیز (۴٣-) و سی (۴٩-) میتوانیم سه گام مختلف ساخته و با آن مرکب نوازی کنیم.

گام سه گاهِ سل: سل- ٢٠٠- لا-١۵١- سی- ١۴٢- دو-٢٠٧ - ر - ١٣۵- می بمل - ١۶۵ - فا- ٢٠٠- سل

برای نواختن گوشه مخالف در دستگاه سه گاه بجای کلید فا از کلید فادیز، یا در حقیقت فا ُسری استفاده میشود.
گام شور لا: لا- ١۵١- سی - ١۴٢- دو - ٢٠٧- ر - ٢٠٠- می - ١٠٠- فا - ٢٠٠ - سل -٢٠٠ -لا
در گام بالا سی (۴٩-) در حقیقت سی ُکرُن است. در بعضی از گوشه های شور و همچنین در بعضی از نغمات شورکلید می بمل (٣۵+) ُکرُن دوم را تشکیل میدهد و فاصله چهارم به ١٣۵ و پنجم به ١۶۵ سنت تبدیل میگردد.
نغمه اصفهان درکلید لا: لا- ١٠٠- سی بمل -٣٠٠- دو دیز- ١٠٠- ر -٢٠٠- می - ١٠٠- فا - ٢٠٠- سل -٢٠٠-لا
این گام با فواصل کروماتیک معتدل ساخته شده است و بعضی آنرا بنام اصفهان جدید میشناسند.
ده قطعه پیانوئ که توسط آقای رامین ذوالفنون بر روی پیانوی الکترونیکی اجرا و دراین مجموعه درج شده
است همه کم و بیش بر پایه گام هایی شبیه به گام های بالا بنا شده اند.

روش کوک کردن ِ پیانوی الکترونیکی:


در پیانوی الکترونیکی که مجهز به نرم افزار مخصوص کوک کردن (٢) باشد میتوان تنش هر کدام از دوازده کلیدِ هنگام را تا ۶۴ سنت بالا برد ویا کاهش داد. این کار بوسیله گذاشتن اعدادی از ۶۴- تا ۶۴+ در محل مخصوصی برای هر کلید انجام میشود. اگر کلیدی دارای عدد صفر باشد تنش آن با تنش ِ همان کلید در گام معتدل یکی است. بعد از تنظیم کردن یک هنگام، کلید های دیگر پیانو خود بخود تنظیم میشوند. این دوازده عددِ تنظیم که باسم آفسِت (٣) شناخته شده اند در حقیقت معرف کوک یک دستگاه مشخص در یک کلید معین ( کلید تونیک یا نت اول گام دیاتونیک) است. بنا بر این برای هر دستگاه میتوان دوازده گام دیاتونیک نوشت که فواصل صوتی هر یک با فواصل صوتی ِ یازده گام دیگریکسان است. دسترسی به این دوازده گام برای هر دستگاه، همنوازی را بآسانی ِ موسیقی اروپایی میکند، اگر چه در گام های سنتی اثری از اعتدال نیست. همچنین با همین نرم افزار میتوان آفست های ِ هریک از گام هارا بآسانی به بایگانی سپرد و در صورت لزوم هریک راکه مورد نیاز باشد درظرف چند ثانیه روی پیانو سوار کرد. با توجه باینکه پیانوی الکترونیکی میتواند صدای چندین صد ساز مختلف را ارائه بدهد، این ساز میتواند وسیله ای آسان برای گشایش تنوع و ایجاد چند صدایی در موسیقی ما بشود.
نرم افزار ِ "پرده" که بوسیله آقای دکتر علی رضایی ابداع و در جایگاه اینترنِتی بنام " ایرانیان مقیم آیوا" http://iowairan.com جا داده شده است گنجینه ای وسیع و در ضمن ساده در دسترسی ما قرار داده که با آن میتوانیم گام های ایرانی را، که قرن ها در این مرز و بوم رایج بوده و هست، زیر ذره بین فیزیکی و علمی قرار بدهیم. با این نرم افزار می توان کلیه دستگاه ها، نغمه ها وگوشه ها را، که در تمام ایران و یا در بخشی از آن رایجند، تحت مطالعه دقیق و سنجش با یکدیگر قرار داد و با انتخاب یک دستگاه و یک کلید تونیک میتوانیم هر دوازده آفسِت و هر هفت فاصله دیاتونیک را بدست آوریم. مضافا ً بر اینکه میتوان هر یک از آفست ها را بمیل خود تغییر داده و اثر آنرا در گام دیاتونیک مشاهده کرد ویا به پیروی نوازندگان پیانوی معمولی از گام معتدل شروع کرده و بمیل خود گام جدیدی بسازیم. بهر صورت اگربما عنایت کرده و از کشفیات خود در این موضوع مارا مستحضر کنید باعث سرفرازی اینجانب و آقای دکتر رضایی خواهد بود.
مجموعه سی پنج گام ِ دیاتونیکی که بهمراهِ نرم افزار "پرده " ارایه میشود گام هایی هستند که با همنوازی، با ارکسترهای سنتی ِ شناخته شده ایرانی و بعضی از خوانندگانی که سابقه درازی دراجرای آواز دارند بدست آمده است. منشأ این موزیک دیسکت هایی هستند که در دو دهه اخیر ببازار عرضه شده اند، ازجمله چندین دیسکت از گلهای رنگارنگ، ارکستر های استاد فرامرز پایور و استاد روح الله خالقی و کنسرت های خانم پریسا و آقای محمد رضا شجریان که در سالهای اخیر در اروپا یا در امریکا اجرا شده اند. با وجود تفاوت محسوسی که در بعضی از موزیک های محلی وجود دارد، بواسطه نداشتن آشنایی با آنها، سعی در جدا کردن آنها از بقیه نشده است - با اذعان بر اینکه ریشه و منشأ اکثر گوشه های سنتی بظن قوی همین آواز های محلی هستند.
چنانکه تلویحا ً در بالا اشاره شدهمنوازی با ساخته های استادان موسیقی، ویا بزعمی دیگرفراگرفتن سینه به سینه، کلید راهبردیست برای آشنا شدن بدستگاه ها و نغماتی که پایه و اساس موسیقی مارا تشکیل میدهند - ولی همصدا کردن پیانوی الکترونیکی با سازهای سنتی ایران کار دشواریست چونکه ساز های ما بر مبنای استاندارد های معمول ( لا مساوی ۴۴٠ هرتز ) کوک نمیشوند. اگرچه در پیانوی الکترو نیکی نرم افزاری وجود دارد بنام "میکرو تونینگ (۴) " که تنش همه کلید های پیانو را باندازه مشخص بالا برده و یا کاهش میدهد ولی متاسفانه این نرم افزار فقط در گام معتدل کاربرد دارد. تنها راه گذشت از این معضل استفاده کردن از اهرم "تغییر صوت (۵) " است که وسیله ایست برای بالا بردن و یا کاهش تنش صوتی و معمولا ً فقط در حین نواختن پیانو از آن استفاده میشود. با برداشتن فنری که خود بخود آنرا در وسط نگاه میدارد میتوان اهرم را برای اضافه یا کاهش کردن تنش تا ١٢٠٠ سنت بکار برد و از آن برای هم کوک کردن پیانو جهت همنوازی استفاده کرد.

نرم افزار های جستجو، آرشیو و ویرایش صدا همه روزه در حال افزایش تعداد امکانات خود هستند زیرا تعداد این نرم افزار ها نیز افزایش یافته است و برند های مختلف برای افزایش کاربران خود، امکانات خود را افزایش داده اند. نرم افزار فوق العاده قدرتمند Ifoundasound که امروز می خواهیم در وب سایت دانلود رایگان نرم افزار به شما عزیزان معرفی کنیم یکی از برترین نرم افزار های آرشیو کردن و ویرایش صوت می باشد که با امکانات فوق العاده خود می تواند یک گالری صوتی و یک استدیوی ضبط اختصاصی برای شما باشد.
برنامه آرشیو آهنگ من صدا را پیدا کردم بسیار سریع بوده و در عرض چند ثانیه عمل مورد نظر شما را انجام می دهد و موتور جستجوی آهنگ آن نیز از بازدهی فوق العاده ای بر خوردار است. این نرم افزار قادر است از تمام فرمت های WAV, AIFF, bWAV, MP3, FLAC, WavPack پشتیبانی به عمل آورد و شما می توانید هر صوت با این فرمت ها را به این نرم افزار وارد کرده و ویرایش های مورد نظر خود را بر روی آن اعمال کنید.

این نرم افزار چند رسانه تمام آهنگ های شما را مورد جستجو قرار داده حتی آن هایی که بر روی CD ذخیره کرده اید در این نرم افزار آرشیو می شوند و می تواند برحسب تگ های فایل های صوتی شما (مانند سال تولید، خواننده، آلبوم و ...) آنها را مرتب و در دسته های جداگانه و با نظمی خوب مرتب و آرشیو سازد. این نرم افزار یک نرم افزار فوق العاده قدرتمند می باشد که شما می توانید به راحتی آن را بدون نیاز به نصب بر روی هر رایانه ای از طریق USB اجرا و از آن لذت ببرید.

قالبیت های اصلی نرم افزار آرشیو آهنگ

• جستجوی صوت و موسیقی از هارد و سی دی شما در کمتر از یک ثانیه
• امکان آرشیو تمام فایل های صوتی شما بر حسب تگ مورد نظر آنها
• پشتیبانی از تمام فرمت های صوتی WAV, AIFF, bWAV, MP3, FLAC, WavPack
• امکان اضافه کردن برچسب های خاص به برخی از آهنگ ها برای یافتن سریع تر
• امکان ویرایش صوت و اعمال افکت های گوناگون بر روی صوت های دلخواه
• برنامه ای بسیار کوچک و کاربردی که بدون نیاز به نصب و قابل حمل بر روی USB می باشد
• استفاده و کاربرد بسیار آسان برای هر کاربر
• رابط کاربری بسیار زیبا و جذاب
• سازگار با اکثر نسخه های ویندوز از جمله ویندوز 7

دانلود رایگان نرم افزار آرشیو و جستجوی موسیقی (حجم : 4.2 مگابایت)

رمز عبور فایل :

یک سورپرایز بی نظیر برای آهنگ سازان و دوست داران موسیقی داریم. نرم افزار فوق العاده قدرتمند Dream Computer Piano که می خواهیم امروز شما را با آن آشنا سازیم یکی از بهترین نرم افزار ها در زمینه ساخت موسیقی با پیانو دیجیتالی می باشد. عموما نرم افزار های ساخت موزیک به صورت کلی بوده و برای ایجاد نیاز به یک اسدیو ضبط و تنظیم صدا می باشند ولی با دانلود پیانو این نرم افزار شما قادر خواهید به طور اختصاصی و با تمام فنون پیانو به نواختن پیانو بپردازید.
لازم به ذکر است شما هیچ نیازی به دانستن علم موسیقی نخواهید داشت، بلکه فقط با ترکیبی موزون از آهنگ ها در کامپیوتر نیز می توانید آهنگ سازی خود را به صورت مبتی شروع نمایید. ولی اگر کمی با پیانو، نت و علم موسیقی آگاهی داشته باشید می توانید با این پیانو دیجیتالی با قدرت بیشتر از یک پیانو واقعی بنوازید و آثار بی نظیری را ایجاد کنید. از امکانات این نرم افزار می توان به قابلیت میکس آهنگ و صوت ها به همراه نواختن اشاره نمود که به شما در بهتر کردن آهنگ های نمونه کمک خواهد کرد.
نرم افزار آهنگ پیانو در کل یک پیانوی دیجیتال کامل به همراه تمامی امکانات و با توانایی استفاده از تکنیک های حرفه ای صدا برداری می باشد که شما را در نواختن پیانو دیجیتالی یاری می دهد و با نت های قابل فهم آموزش کار با کیبورد Music را ساده می کند. سایت دانلود نرم افزار رایگان این برنامه چند رسانه قدرتمند و در عین حال ساده را برای دوستداران موسیقی دانلود پیانو را به اشتراک گذاشته است.

امکانات و قابلیت های اصلی نرم افزار آهنگ پیانو

• بدون نیاز به درک کاربر از پیانو و علم موسیقی
• شبیه سازی فوق العاده ی یک پیانوی دیجیتالی بی نظیر
• قابلیت میکس آهنگ ها به صورت هماهنگ OnTime با اجرای پیانو
• قابلیت استفاده از تکنیک های حرفه ای صدا برداری و نت ساده
• قابلیت ذخیره و باز کردن آهنگ سازی و کلید زنی های آماده با فرمت MIDI
• قابلیت اتصال به پیانوهای دیجیتالی با آهنگ پیانو
• نرم افزار Dream Computer Piano بدون نیاز به نصب
• آموزش کار با کیبورد و ساخت Music
• سازگار با نسخه های مختلف ویندوز

حداقل سیستم مورد نیاز برای پیانو

• ویندوز windows2000, windowsXP, windows2003, Vista
• فلش پلیر Flash player 9.0 به بالا برای IE
• رم سیستم 512 MB
• خروجی صدا

دانلود رایگان نرم افزار پیانو دیجیتال (حجم : 7.2 مگابایت)

Harmony Assistant يك برنامه بی نظير براى ساخت و ويرايش آهنگ بشمار مياد . قابليتهاى هماهنگ و بيشمار آن ، به آهنگساز ،  توانائى ساخت سريع آهنگ را ميدهد . آهنگ ساخته شده بلافاصله قابل پخش است و هنگام پخش ، توسط سازهاى ديگر همراهى مي شود . اين برنامه براى ساخت آهنگ ،  يک صفحه نت نويسى دارد كه توسط ماوس ، كیبورد و MIDI قابل نت نويسى و يا ويرايش است . اين نرم افزار شامل يک تركيب كننده بی نظیر كه باعث مي شود ، صداى خروجى با كيفيت بسيار عالى پخش شود . با اين برنامه  ميتوان ، فايلها را با فرمت MIDI, WAV, AIFF, MP3, OGG, TAB, ABC و ... لود و يا ذخيره كنيد . ويژگي مهم ديگر آن این است كه هميشه يك صفحه راهنما ، شما را در بكار گيرى از ابزارهاى بيشمار و امكانات ديگر برنامه ، راهنمائى مي كند . اين نرم افزار چند زبانه است و با همه ويندوزها سازگار است.

دانلود نرم افزار با حجم ۸.۳ مگابایت

Korg Legacy Collection مجموعه ای از یک ارگ حرفه ای است که داری امکانات زیادی است . از امکانات این ارگ می توان به داشتن تمام جزئیات یک ارگ حرفه ای ، خروجی دالبی ( چند کاناله کردن صدا ) ، آنالیز و تست صدای ارگ ، استفاده از تجهیزات ورودی مانند میکروفون برای نرم افزار و ......

دانلود نرم افزار با حجم ۵۱.۱ مگابایت

شركت Tanseon Systems نرم افزاري قدرتمند را براي علاقمندان و هنرمندان در زمينه ي موسيقي مخصوصا ارگ و پيانو عرضه نموده است كه PianoFX Studio نام دارد. اين كيبورد پيانو 64 كليدي پيشرفته كه براي كامپيوتر هاي شخصي نوشته شده است , به شما امكان استفاده از يك پيانو حرفه اي با امكانات بالا در محيطي مجازي را به آساني و فقط با استفاده از كليد هاي صفحه كليد مي دهد. كيفيت صدايي MIDI بسيار بالايي را ايجاد مينمايد , شامل 127 آلات موسيقي و پركاشن مي باشد , داراي Piano Chord هاي مختلف و توانايي تنظيم صوتي كامل پيانو از نظر صدا و زير و بم بودن آن و ... داراست .






دانلود با حجم 6.5 مگابایت

دانلود کرک لینک غیر مستقیم

شما با استفاده از این نرم افزار می توانید با کیبورد خود یک ارگ داشته باشید! این نرم افزار به شما کمک می کند تا با استفاده از کیبورد بتوانید آهنگ بزنید. این برنامه خود چندین ملودی مختلف دارد. از ویژگی های این برنامه حجم بسیار کم آن می باشد.


 



دانلود با حجم 700 کیلو بایت 

Virtual DJ محصولي قدرتمند و گرانقيمت از شركت Atomix Productions است كه از برترين هاي حال حاضر در زمينه ي ساخت ميكس فايلهاي MP3 به صورت موزيك DJ است . اين نرم افزار براي تمامي رده ها تهيه شده و از يك DJ تازه كار تا حرفه اي نيازهاي همه را پاسخگو مي شود . با موتور قدرتمند BeatLock engine نرم افزار , آهنگ هاي شما هميشه به صورت Beat خواهند ماند به آساني به ساير ميكس هاي ديگر مي توانيد برسيد .

با محيط Visual آشناي نرم افزار , به راحتي تمامي مراحل و ساختار آهنگ را مي توانيد به صورت آني مشاهده نماييد .

دارا بودن افكتهاي متعدد و زيبا ,

اضافه كردن cue points هاي نامحدود ,

توانايي Record ميكس اي شما و بلافاصله رايت آنها بر روي CD ,

Broadcast موسيقي شما بر روي اينترنت و تبديل آن به ايستگاه راديويي شخصي ,

ميكس فايلهاي تصويري و ويديو كليپ ها

دانلود لینک غیر مستقیم با حجم ۱۹ مگابایت

Perfect Ear Pro v2.01 یک نرم افزار فوق العاده حرفه ای و یک ابزار آسان و سرگرم کننده که مخصوص نوازندگان حرفه ای کسانی که موسیقی را  یک سرگرمی میدانند میباشد. ویژگی ها :

-دارای ۸ نوع تمرین متفاوت
-تمرنیات سفارشی

- سیستم نمایش مقیاس
- ابزار های مختلف و پوسته های گیتار
-رابط کاربری بهبود یافته و قابل تنظیم
- بدون تبلیغات

دانلود با حجم ۱٫۱۹ مگابایت

کلاسیک از واژه کلاسیوس (clasious)  به معنای شاهانه گرفته شده است. موسیقی کلاسیک نامی است که به سنت موسیقی هنری غرب داده شده‌است. این نام‌گذاری دقتی ندارد و کوشش‌ها و بحث‌های زیادی برای مشخص کردن معنی آن صورت می‌گیرد. معمولاً شروع این موسیقی را از سده های میانی می‌دانند. واژه ي کلاسيک و کلاسيسم , معمولاً به يک دوره از موسيقي اطلاق شده است, امّا اغلب با معاني مختلف, در اصل عنوان سبک يک دوره ي خاص يا سبک مشخصي از موسيقي نيست. ولي از سوي ديگر, واژه ي کلاسيک بر پديده اي اطلاق مي شود که مي تواند در اکثر دوره هاي مختلف تاريخ موسيقي به کار برود و تکرار شود, مثلاً آوازهاي شوبرت در آلمان نسبت به قرن نوزدهم نمونه ي کلاسيک به شمار مي آيد، در حالي که شوبرت از نظر تاريخي آهنگساز دوره ي رمانتيک محسوب مي شود و افکار و عقايدش نيز رمانتيک است .

بنابراين معني واژه ي کلاسيک در ارتباط با يک قطعه ي مشخص يا اصولاً مقوله ي آهنگسازي مي تواند کاملاً با معني آن در رابطه با سبک يک دوره از تاريخ موسيقي متفاوت باشد. با چنين برداشت مشابهي مي توان گفت که " پالسترينا" آهنگساز قرن شانزدهم, قرن ها به عنوان نمونه ي کلاسيک موسيقي کليسايي مد نظرقرار داشته و آثارش مدل اصلي براي ديگر آهنگسازان بوده است .

واژه ي کلاسيک در موارد استعمال کلي آن, هنگامي مفهومي بهتر و مفيدتر خواهد داشت که در ارتباط با نوع به خصوصي از آثار موسيقيایی (مانند نمونه هايي که از شوبرت و پالسترنيا ذکر شد) قرار گيرد. در اين مفهوم مي توان بتهوون را استاد کلاسيک در خلق سمفوني، سونات پيانو،کوارتت زهي محسوب گيرد. فرق ميان کلاسيک به عنوان يک راه حل قاطع و استوار براي مسئله ي نقش خلاق در يک اثر هنري يا مقوله ي آهنگسازي از يک طرف و به عنوان يک مفهوم در تاريخ سبک ها از طرف ديگر، هميشه ستيز و اختلاف دايمي را به وجود مي آورد که آثار آن نيز امروزه وجود دارد .

تاريخ نويسان قرن نوزدهم، کلمه ي کلاسيک را در آلمان به سبک دوره اي که با نسل " کوانتس " و " هانس " و بعداً پسران باخ و معاصرين آن ها شروع شد، اطلاق مي کنند و در ايتاليا به سبک موسيقي دمينيکو اسکارلاتي و معاصرينش. آواخر اين دوره را به طور واضح نمي توان معين کرد، زيرا جدال بين کلاسيک و رمانتيک تا قرن نوزدهم و حتي قرن بيستم ( با جريان نئوکلاسيسم ) ادامه داشت. اين که چه وقت و کجا کلمه ي کلاسيک وارد فرهنگ موسيقي شد نيز به طور کامل روشن نيست . تعريف کلاسيک در ادبيات تا حدي بغرنج و گنگ است ولي اين تعريف در موسيقي پيچيده تر مي شود .

شايد يکي از قدم هايي که به سوي موسيقي کلاسيک برداشته شد، آزاد شدن اثر موسيقي از قيد و بند تقليدها، بيان ،معرفي، در خدمت بودن حتي سرگرمي هاي اجباري بود و نتيجتاً خود اصل موسيقي مد نظر قرار گرفت. پس براي اولين بار در موسيقي اين فکر و ايده ظهور کرد که موسيقي در حقيقت همانند ديگر هنرها " مقصود وهدفي" ندارد، بلکه صرفاً به خاطر خودش وجود دارد . در واقع موسيقي به خاطر خود هنر موسيقي . به عبارت ديگر، در دوره ي کلاسيک با ايده" هنر به خاطر هنر " برخورد مي شد که از آن زمان تا کنون هم خيال همراه موسيقي جريان دارد .

در کلاسيک هر چيز خارق العاده و افراطي کنار گذاشته شد و بيان موسيقيايي بيشتر با تاکيد بر کمال، تماميت و اعتبار جهاني با استفاده از عوامل ساده و قابل فهم تثبيت شد .

مهم ترين ويژگي اوايل دوره ي کلاسيک،ساده کردن هر چه ممکن تمام فرم هاي موسيقي و عوامل سبکي است. در موسيقي دوره ي کلاسيک ملودي به عنوان يک عامل اساسي و پايدار جلوه گر مي شود و تئوري ملوديک مهم ترين مسئله اي بود که موسيقيدانان به آن مي پرداختند .

سبک موسيقي کلاسيک:

نوگرایی یا مُدرنیسم به معنی گرایش فکری و رفتاری به پدیده‌های فرهنگی نو و پیشرفته‌تر و کنار گذاردن برخی از سنت‌های قدیمی است.

تقسیم بندی دوره های هنری - از جمله موسیقی - بعد از رونسانس چهار دوره اصلی در نظر گرفته میشود. اول سبک باروک (Baroque) که بطور تقریبی بین سالهای 1600 تا 1750 میلادی ادامه داشته، دوم دوره کلاسیک بین سالهای 1750 تا 1820 ، سوم رمانتیک بین سالهای 1820 تا 1910 و بالآخره موسیقی مدرن یا همین موسیقی عصر حاضر از 1910 تا به امروز.

طبیعی است که این تاریخ ها تقریبی هستند و انتقال سبک موسیقی از یک دوره به دوره بعد طی یک دوران گذر اتفاق بوده است که در آن مدت هنرمندانی بوده اند که با سبک هایی بینابین ، آثار هنری خود را خلق میکردند.

چهره های بزرگ این دوره ها شامل آهنگسازان اتریشی هایدن و موتسارت و آهنگساز آلمانی یعنی بتهوون هست. شاید موتسارت و بتهوون به همراه باخ سه چهره برتر کل تاریخ موسیقی کلاسیک باشند. هچنین آهنگسازان بزرگ دیگر نیز دراین دوره ها شهرت پیدا کردند به نام های: شوبرت،شوپن،شومان،برامس،یوهان اشتراوس،پاگانینی،روسینی، چایکوفسکی، بیزه، وردی، وگنر، لیست، مندلسون، البنیز، دورژاک، افن باخ، سن سان، گریگ، الگار، دبوسی، موسرگسکی، ریمسکی کورساکف و مالر از موسیقیدانان مشهور این دوره هستند.

در نظرات مطلب قبلی خانم عابدی به موضوع خوبی اشاره کردند و پیشنهاد خوبی دادند و منم هم طبق پیشنهاد ایشون می خوام یکسری از اصطلاحات رایج موسیقی رو توضیح بدم البته تا جایی که بتونم

سونات (Sonata): به زبان ساده سونات ( سوناتا ) به موسیقی گفته میشه که توسط یک یا چند ساز ( معولا بیشتر از 5 ساز نیست ) در 4 موومان ساخته میشه و درمورد یک موضوع یا حس خاص صحبت می کنه

از سونات های معروف میشه به سونات مهتاب بتهوون و سونات های k545 و K331 اثر موزارت اشاره کرد.

موومان (Movement): بعضی از فرم های موسیقی ( مثل سمفونی و کنسرتو و سونات و...) دارای چند قسمت هستند که هر قسمت تقریبا مثل فصل کتاب است و درمورد یکی دیگر از قسمتهای مختلف داستان صحبت می کند.

سمفونی (Symphony): به زبان ساده میشه گفت سفونی همون سونات هست با این تفاوت که در سمفونی به جای یک ساز از یک گروه فیل هارمونیک یا ارکستر سمفونی ( تفاوت این دو گروه در تعداد نوازندگان آنهاست. تعداد نوازندگان فیل هارمونیک از ارکستر سمفونی بیشتر است ) استفاده می شود معمولا هر سفونی دارای 3 تا 4 موومان است البته سمفونی هایی مثل سمفونی فانتاستیک برلیوز هم هستند که دارای 5 موومان می باشند

از سمفونی های معروف میشه به 9 سمفونی بتهوون و سمفونی فانتاستیک برلیوز و سمفونی 40 موزارت (K551) اشاره کرد.

کنسرتو(Concerto): این نوع فرم معمولا دارای 3 موومان است و برای یک ساز خاص نوشته می شود و یک گروه فیل هارمونیک یا ارکستر سمفونی اون ساز رو همراهی می کنند

معمولا کنسرتوها با اسم سازی که به عنوان ساز اصلی است شناخته میشه مثل پیانو کنسرتو شماره 1 اثر چایکوفسکی یا ویولن کنسرتو در "ر ماژور" اثر آنتونیو ویوالدی یا پیانو کنسرتو شماره 1 بتهوون

اپرا( Opera ): به زبان ساده میشه گفت اپرا همون موسیقی آوازی در سبک کلاسیک است

اپرا به دو دسته دراماتیک و کامیک تقسیم میشه.

اپرای دراماتیک: اپرایی عاشقانه و معمولا تلخ چون معمولا در آخر اپرا یکی از قهرمان های اپرا خواهد مرد

اپرای کامیک: اپرایی که برای سرگرمی و خنده نوشته می شود و در این نوع اپرا هیچ نوع حادثه غم انگیزی رخ نخواهد داد.

شاید یکی از مهمترین و به نظر من لذت بخش ترین قسمت موسیقی کار کردن تفسیر کردن و جمع کردن اطلاعات درمورد یک قطعه است.

من خودم این کار رو خیلی دوست دارم و خیلی سعی کردم که یکسری از قطعات کلاسیک رو تفسیر کنم البته باید این رو اضافه کنم که لئونارد برنشتاین میگه: تفسیر موسیقی یک چیز کاملا حسی است و یک قطعه به اندازه تمام آدمای دنیا میتونه تفسیر داشته باشه.

البته به نظر من آهنگسازای بزرگی مثل شوپن، باخ، بتهوون و... انقدر خوب و قوی قطعه می نوشتن که تقریبا همه یک حس رو از آهنگ می گرین فقط نحوه بیانشون با هم متفاوت خواهد بود. مثل قطعه آستوریاس اثر آلبنیز که بعضی ها میگن طوفان این شهر رو خراب کرد بعضی ها می گن زلزله البته من خودم با زلزله موافقم چون در قطعه میشه وجود پس لرزه رو شنید که باعث میشه شهر کلا از بین بره

برای اینکه بتونیم یک قطعه رو تفسیر کنیم ( یعنی بتونیم بگیم آهنگساز قصد رسوندن چه حسی رو داره و درمورد چه چیزی صحبت می کنه ) باید چند چیز رو بدونیم که من به بعضی از اون ها اشاره می کنم.

1. دونستن زندگی آهنگساز و آشنا بودن با روحیاتش.

2. دونستن تکنیک های نوازندگی چون بعضی از تکنیک ها در جاهای مختلف کاملا مشخص هستن که به چه منظوری استفاده شدن مثل موومان دوم زمستان از چهار فصل ویوالدی که ویولن تکنیک پیتسوکاتو اجرا می کنه و کاملا بیانگر بارش برف هست.

3. دونستن تونالیته قطعه. دونستن تونالیته قطعه کمکتون می کنه چون هر گام تقریبا، نه صد در صد یک حال و هوای خاصی داره مثل گام های ماژور که معمولا برای قطعات شاد استفاده می شن و گام های مینور که معمولا برای قطعات آروم استفاده می شن یا اینکه مثلا گام لا مینور یک فضای غم شیرین رو می تونه نشون بده البته همه این چیزهایی که در این مورد گفته شد صد در صد نیست اما خیلی می تونه کمکتون کنه و به دونستن قطعه نزدیکتون کنه

4. گوش کردن زیاد موسیقی ( گوش کردن، نه شنیدن اونم نه هر قطعه ای. قطعات خوب ترجیحا کلاسیک و برای شروع ترجیحا از دوران رمانتیک )

5. خوندن تفسیرهایی که قبلا برای قطعات نوشته شدن

6. دونستن نوع قطعه. یعنی اینکه قطعه دارای چه فرمی است. ( سونات، فوگ، نکتورن یا ... ) چون بعضی از حالت ها مثل نکتورن معمولا درمورد یک موضوع خاص نوشته میشن

موسیقی پاپ سبکی از موسیقی عامه‌پسند است و معمولاً در مقابل موسیقی کلاسیک و فولک (محلی) قرار می‌گیرد و از آن ها متمایز است. با این حال هنرمندان این سبک در سبک‌های راک، هیپ‌هاپ، دنس، ریتم و بلوز (R&B) و کانتری هم می‌توانند فعالیت داشته باشند و این باعث می‌شود که تبدیل به سبکی انعطاف‌پذیر شود. عبارت «موسیقی پاپ» همچنین می‌تواند به یک زیرسبک خاص (درون پاپ) اشاره داشته باشد مانند سافت راک و پاپ/راک.